تبخال تناسلی یک عفونت شایع مقاربتی است که باعث ایجاد زخم‌ها یا تاول‌هایی روی اندام‌های تناسلی شده و از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی منتقل می‌شود. ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) باعث تبخال تناسلی می شود. تبخال تناسلی اغلب می تواند از طریق تماس پوست به پوست در طول فعالیت جنسی منتقل شود.

برخی از افراد آلوده به ویروس ممکن است علائم بسیار خفیف داشته باشند یا علائمی نداشته باشند، ولی با این وجود هنوز هم می توانند ویروس را پخش کنند. در برخی افراد دیگر این ویروس می تواند با درد، خارش و زخم در ناحیه تناسلی، مقعد یا دهان همراه باشد.

هیچ درمانی برای تبخال تناسلی وجود ندارد و علائم اغلب پس از اولین شیوع دوباره ظاهر می شوند. مصرف دارو می تواند علائم را کاهش و همچنین خطر انتقال به دیگران را کاهش دهد. کاندوم می تواند به جلوگیری از گسترش عفونت تبخال تناسلی کمک کند.

تبخال تناسلی چیست؟

تبخال تناسلی یک عفونت مقاربتی واگیردار یا مسری است که باعث ایجاد تاول‌های دردناک یا زخم روی اندام‌های تناسلی می‌شود. این زخم‌ها می‌توانند در نواحی زیر ظاهر شوند:

• واژن
• دهانه رحم
• آلت تناسلی مردان
• بیضه‌ها
• مقعد
• راست روده
• باسن
• کشاله ران یا بخش داخلی ران

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) عامل تبخال تناسلی است. این ویروس دو نوع دارد: HSV-1 و HSV-2. هر دو نوع ویروس می‌توانند تبخال تناسلی ایجاد کنند، اما HSV-2 شایع‌ترین عامل ایجاد آن است.

تبخال تناسلی عمدتاً از طریق رابطه جنسی واژینال، دهانی و مقعدی منتقل می‌شود. همچنین این ویروس را می توان از فردی که تبخال دهانی دارد، گرفت. همچنین تبخال دهانی می‌تواند از دهان به اندام تناسلی نیز منتقل شود.

علائم تبخال تناسلی

علائم این بیماری بسته به اینکه برای اولین بار بروز کرده باشد یا حاصل عود مجدد باشد، متفاوت است و علائم عود مجدد معمولاً خفیف‌تر و کوتاه‌مدت‌تر هستند. برخی افراد تنها یک یا دو بار در طول زندگی خود دچار عود می‌شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است چهار یا پنج بار در سال تجربه کنند.

علائم اولیه تبخال تناسلی، حدود 2 تا 12 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس شروع می شود. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• علائم شبه آنفلوانزا (تب، لرز، خستگی و بدن درد)
• خارش، سوزش یا تحریک ناحیه تناسلی
• برجستگی یا تاول های کوچک در اطراف اندام تناسلی، مقعد یا دهان
• تاول‌های کوچک که می‌ترکند و زخم‌های قرمز و باز در اطراف اندام تناسلی، مقعد، ران یا باسن باقی می‌گذارند (ممکن است در پوست‌های تیره یا قهوه‌ای کمتر قرمز باشند).
• ضایعه های پوستی که با بهبود زخم ها ایجاد می شوند
• سردرد
• ادرار دردناک یا سوزش ادرار
• تورم غدد لنفاوی
• ترشحات غیرعادی از واژن یا مجرای ادرار

علائم عود مجدد معمولاً خفیف‌تر از اولین بار است. علائم شامل خارش یا سوزش خفیف و تاول‌های کوچک‌تر است.

اکثر افراد آلوده به ویروس HSV نمی دانند که به آن مبتلا هستند. این افراد ممکن است علائمی نداشته باشند یا علائم بسیار خفیفی داشته باشند.

علت ایجاد تبخال تناسلی

تبخال تناسلی توسط دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می شود. این دو نوع ویروس شامل ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) و ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) می باشد. افراد مبتلا به عفونت HSV می توانند این ویروس را حتی زمانی که هیچ علائمی ندارند، منتقل کنند. به طور کلی راه های انتقال تبخال تناسلی به شرح زیر می باشد:

• رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی
• تماس پوستی مستقیم با ناحیه آلوده
• لمس زخم‌های باز
• انتقال از مادر به نوزاد هنگام زایمان

ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) شایع ترین علت تبخال تناسلی است که بسیارمسری است و به سرعت منتقل می شود. این نوع ویروس در اثر رابطه جنسی و تماس پوستی منتقل می شود. این ویروس در طول فعالیت جنسی و از طریق تماس با تاول، زخم و مایعانت ناشی از آن ها، ترشحات واژن و دهان از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.

ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) که افراد ممکن است در کودکی به دلیل تماس نزدیک پوست به پوست با فرد آلوده در معرض این ویروس قرار بگیرند. فرد مبتلا به HSV-1 می تواند ویروس را در حین رابطه جنسی دهانی به اندام تناسلی شریک جنسی منتقل کند.

باید توجه داشت که HSV-1 و HSV-2 در دمای اتاق به خوبی زنده نمی مانند. بنابراین به احتمال زیاد ویروس از طریق سطوح مانند شیرآلات یا حوله پخش نمی شود.

چه عواملی که خطر ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش می دهند؟

عواملی که می توانند خطر ابتلا به تنخال تناسلی را افزایش دهند، عبارتند از:

• تماس با اندام تناسلی از طریق رابطه جنسی دهانی، واژینال یا مقعدی؛ داشتن تماس جنسی بدون استفاده از ابزارهای پیشگیری (کاندوم)، خطر ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش می دهد. زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به تبخال تناسلی هستند. این ویروس راحت تر از مردان به زنان سرایت می کند تا از زنان به مردان.
• داشتن رابطه جنسی با افراد متفاوت؛ تعداد افرادی که با آنها رابطه جنسی دارید اصلی ترین عاملی که خطر ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش می دهد. تماس با دستگاه تناسلی از طریق رابطه جنسی، فرد را در معرض خطر بیشتری قرار می دهد. اکثر افراد مبتلا به این عارضه نمی دانند که به آن مبتلا هستند و علائمی ندارند؛در نتیجه می توانند این ویروس را بدون داشتن هیچ علائمی به فرد دیگر منتقل کنند.
• داشتن شریک جنسی که مبتلا به این بیماری است اما برای درمان آن دارو مصرف نمی کند؛ هیچ درمانی برای تبخال تناسلی وجود ندارد، اما دارو می تواند به محدود کردن شیوع آن کمک کند.

عوارض تبخال تناسلی

عوارض مرتبط با تبخال تناسلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش خطر ابتلا به HIV؛ داشتن زخم های تناسلی خطر ابتلا به سایر بیماری های مقاربتی از جمله ایدز را افزایش می دهد .
• ابتلای نوزاد به ویروس HSV؛ نوزاد ممکن است در حین زایمان به HSV آلوده شود. در برخی موارد، ویروس در دوران بارداری یا از طریق تماس نزدیک پس از زایمان منتقل می شود. نوزادان مبتلا به HSV اغلب دارای عفونت اندام های داخلی یا آسیب سیستم عصبی هستند. حتی در صورت درمان نیز این نوزادان در معرض خطر بالای مشکلات رشدی یا جسمی و خطر مرگ هستند.
• بیماری التهابی داخلی؛ عفونت HSV می تواند باعث تورم و التهاب در اندام های مرتبط با فعالیت جنسی و ادرار شود. این اندام عبارتند از حالب، راست روده، واژن، دهانه رحم و رحم.
• عفونت انگشت؛ عفونت HSV می تواند از طریق شکاف های پوستی به انگشت گسترش یابد و باعث تغییر رنگ، تورم و زخم شود. به این عفونت ها هرپتیک ویتلو می گویند.
• عفونت چشم؛ عفونت HSV چشم می تواند باعث درد، زخم، تاری دید و کوری شود.
• تورم مغز؛ به ندرت، عفونت HSV منجر به التهاب و تورم مغز می شود که آنسفالیت نیز نامیده می شود.
• عفونت اندام های داخلی؛ به ندرت، HSV در جریان خون می تواند باعث عفونت اندام های داخلی شود.

نحوه تشخیص تبخال تناسلی

پزشک معمولاً می‌تواند با انجام معاینه فیزیکی و بررسی سابقه فعالیت‌های جنسی فرد، تبخال تناسلی را تشخیص بدهد. برای تأیید تشخیص، پزشک احتمالاً از یک زخم فعال نمونه‌برداری می‌کند. یک یا چند آزمایش بر روی این نمونه‌ها انجام می‌شود تا مشخص شود که آیا عفونت ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) وجود دارد و اینکه نوع عفونت HSV-1 یا HSV-2 است. کمتر رایج است که آزمایش خون برای تأیید تشخیص یا رد سایر عفونت‌ها انجام شود.

پزشک احتمالاً توصیه می‌کند که فرد برای سایر بیماری‌های مقاربتی (STIs) نیز آزمایش دهد. همچنین شریک جنسی وی نیز باید برای تبخال تناسلی و سایر بیماری‌های مقاربتی آزمایش دهد.

درمان تبخال تناسلی

هیچ درمان قطعی برای تبخال تناسلی وجود ندارد. علائم به خودی خود برطرف می‌شوند، اما تاول‌ها ممکن است دوباره با عود ویروس ایجاد شوند. درمان برای اولین بار ابتلا به ویروس شامل موارد زیر می باشد:

• داروهای ضدویروسی (آسیکلوویر (Zovirax)، فامسیکلوویر، والاسیکلوویر (Valtrex)) برای جلوگیری از بدتر شدن علائم که باید طی ۵ روز اول از شروع علائم با دستور پزشک مصرف شود.
• استفاده از کرم برای کاهش درد.

روش درمان با قرص‌های ضدویروسی تجویزی با هدف کمک به بهبود زخم‌ها در اولین شیوع بیماری، کاهش تعداد دفعات شیوع مجدد، کاهش شدت و مدت علائم در شیوع‌های مجدد و کاهش احتمال انتقال ویروس تبخال به شریک جنسی انجام می شود.

مراقبت‌های خانگی در زمان عود

مراقبت‌های خانگی بعد از عود شامل موارد زیر است:

• تمیز نگه داشتن محل با آب ساده یا نمک برای جلوگیری از عفونت.
• استفاده از کیسه یخ پیچیده شده در پارچه برای تسکین درد.
• استفاده از وازلین یا کرم‌های بی‌حس‌کننده برای کاهش درد هنگام ادرار.
• شستن دست‌ها قبل و بعد از استفاده از کرم.
• خودداری از پوشیدن لباس‌های تنگ.
• خودداری از تماس مستقیم یخ با پوست.
• خودداری از لمس تاول‌ها مگر برای استفاده از کرم.
• خودداری از رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی تا زمان بهبود کامل.

اقدامات ضروری در زمان بارداری

اگر باردار هستید و می دانید که تبخال تناسلی دارید، به پزشک حتما اطلاع دهید. با پزشک برای تشخیص قطعی این ویروس مشورت نمایید.

پزشک ممکن است داروهای ضد ویروسی تبخال را در اواخر بارداری تجویز نماید. این داروها برای جلوگیری از شیوع بیماری در زمان زایمان موثر است. اگر هنگام زایمان امکان شیوع بیماری را داشته باشید، ممکن است پزشک روش سزارین را پیشنهاد کند که خطر انتقال ویروس به جنین را کاهش می دهد.

نحوه پیشگیری از ابتلا به تبخال تناسلی

پیشگیری از تبخال تناسلی مانند پیشگیری از سایر عفونت های مقاربتی است. به طور کلی روش های پیشگیری از تبخال تناسلی عبارتند از:

• از عدم ابتلا به بیماری های مقاربتی شریک جنسی خود مطمئن شوید.
• در طول فعالیت جنسی از کاندوم استفاده کنید. این ابزار پیشگیری خطر ابتلا به بیماری را کاهش می دهد، اما نمی تواند از تماس پوست به پوست در طول رابطه جنسی و انتقال ویروس جلوگیری نمی کنند.
• از برقراری رابطه با شریک جنسی مبتلا به تبخال تناسلی که علائم دارد، خودداری نمایید.

سوالات متداول

آیا تبخال تناسلی مسری است؟

بله، این بیماری بسیار مسری است. حتی اگر زخم‌های باز وجود نداشته باشد، ویروس می‌تواند از طریق ترشحات بدن منتقل شود.

آیا تبخال تناسلی در دوران بارداری خطرناک است؟

تبخال تناسلی معمولاً بر باروری تأثیری ندارد. اما اگر مادر در زمان زایمان دچار عود باشد، ممکن است ویروس به نوزاد منتقل شود. در این شرایط پزشک ممکن است زایمان سزارین را توصیه کند.

چرا تبخال تناسلی عود می‌کند؟

ویروس سیمپلکس (HSV) که عامل این بیماری است، پس از عفونت اولیه در بدن باقی می‌ماند و در نزدیکی عصب محل اولیه به صورت نهفته می‌ماند. این ویروس می تواند در اثر عوامل تحریک کننده مانند نور فرابنفش (آفتاب‌گرفتن یا سولاریوم)، اصطکاک در ناحیه تناسلی، سیگار کشیدن و مصرف الکل، بیماری، استرس و یا سیستم ایمنی ضعیف مجدداً عود کند.

سخن پایانی

تبخال تناسلی یک عفونت شایع است که بسیاری از افراد در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد، اما با رعایت اصول بهداشتی و استفاده از داروهای ضد ویروسی می‌توان آن را کنترل و از انتقال آن پیشگیری کرد.

منابع: MAYO Clinic, ClevelandClinic, NHS