کیست بیضه یا اسپرماتوسل یک رشد غیر طبیعی شایع است که در بالا یا پشت بیضه ایجاد می شود. این کیست ها خوش خیم هستند و سرطانی نیستند. اسپرماتوسل ممکن است با علائم یا بدون علائم باشد. این کیست ها معمولا تاثیری بر باروری فرد ایجاد نمی کنند؛ از این رو پزشکان اورولوژی تنها در مواردی که این کیست ها بزرگ شده باشند و فرد را آزار دهد، اقدام به درمان آن می کنند.

کیست بیضه یا اسپرماتوسل چیست؟

کیست بیضه یا اسپرماتوسل ، یک رشد پر از مایع از اپیدیم می باشد. اپیدیم به لوله ی گفته می شود که از پشت و بالای هر بیضه می گذرد و وظیفه ذخیره کردن و انتقال اسپرم را بر عهده دارد. اسپرماتوسل می تواند در بالا یا پشت بیضه ها ایجاد شود که داخل هر اسپرماتوسل یک مایع شفاف یا کدر وجود دارد که ممکن است حاوی اسپرم باشد.

کیست بیضه یا اسپرماتوسل با نام های دیگری مانند کیست های اسپرماتیک یا کیست های اپیدیدیم نیز شناخته می شود. این کیست ها معمولاً درد ندارد، بنابراین ممکن است فرد در صورت ابتلا فورا متوجه آن نشود. اما حتی اگر دردی هم وجود نداشته باشد، مشاهده و احساس توده در اطراف بیضه می تواند نگران کننده باشد.

باید توجه داشته باشید که چنانچه در بیضه و اطراف آن توده ای مشاهده و یا احساس کردید، باید فوراً به پزشک اورولوژی برای تشخیص و بررسی علت ایجاد توده مراجعه نمایید.

آیا اسپرماتوسل یک بیماری شایع است؟

این وضعیت نسبتاً شایع است؛ به گونه ای که از هر 3 مرد بالغ، 1نفر به اسپرماتوسل مبتلا می شود. این بیماری بیشتر در میانسالی یعنی در محدوده سنی 40 یا 50 سالگی ظاهر می شود.

علائم اسپرماتوسل یا کیست بیضه

اسپرماتوسل مانند یک توده صاف و سفت احساس می شود. اسپرماتوسل های کوچکتر معمولاً علائم کمی ایجاد می کنند و یا هیچ علامتی ندارند. این کیست های کوچک ممکن است اصلاً شما را اذیت نکنند. بسته به اندازه، اسپرماتوسل های بزرگتر ممکن است علائم خفیف تا متوسط ​​را ایجاد کنند. از علائم اسپرماتوسل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد مبهم در بیضه یا کیسه بیضه.
• تورم بیضه.
• احساس سنگینی در کیسه بیضه.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

بهتر است چنانچه هرگونه توده‌ای در کیسه بیضه را احساس کردید، به پزشک مراجعه نمایید تا از عدم وجود بیماری های جدی، مانند سرطان بیضه، اطمینان حاصل شود. همچنین، در صورت احساس درد یا تورم در کیسه بیضه، فوراً به پزشک مراجعه کنید؛ چرا که برخی از شرایطی که می‌توانند باعث درد بیضه شوند، نیاز به درمان فوری دارند.

علت ایجاد اسپرماتوسل

اسپرماتوسل در اثر جمع شدن اسپرم در اپیدیم ایجاد می شود. علت و دلیل قطعی جمع شدن اسپرم در اپیدیم تاکنون مشخص نشده است، اما برخی از متخصصان اورولوژی بر این باورند که انسداد مجرای اپیدیدیم یا التهاب ممکن است باعث جمع شدن اسپرم و در نتیجه ایجاد کیست شوند.

در بسیاری از موارد، اسپرماتوسل ها بدون هیچ نشانه ای از آسیب یا ضربه، عفونت باکتریایی یا سایر علل آشکار ظاهر می شوند.

چه عواملی احتمال ابتلا به کیست بیضه را افزایش می دهند؟

همانطور که گفتیم علت دقیق کیست بیضه چندان شناخته‌شده نیستند. بااین‌حال، به نظر می‌رسد مردانی که مادرانشان در دوران بارداری برای جلوگیری از سقط جنین و سایر عوارض بارداری داروی دی‌اتیل‌استیل‌بسترول (DES) مصرف کرده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اسپرماتوسل باشند. استفاده از این دارو در سال ۱۹۷۱ به دلیل نگرانی از افزایش خطر ابتلا به یک نوع نادر سرطان واژن در زنان متوقف شد.

عوارض کیست بیضه چیست؟

اسپرماتوسل به‌ندرت باعث عوارض می‌شود. بااین‌حال، اگر کیست بیضه دردناک باشد یا به قدری بزرگ شود که برای شما ناراحتی ایجاد کند، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن آن داشته باشید. جراحی ممکن است به اپیدیدیم یا لوله‌ای که اسپرم را از اپیدیدیم به آلت تناسلی منتقل می‌کند، آسیب برساند. آسیب به هر یک از این بخش‌ها می‌تواند احتمال باروری را کاهش دهد.

یکی دیگر از عوارض احتمالی پس از جراحی، بازگشت مجدد اسپرماتوسل است، هرچند که این مورد نادر است.

نحوه تشخیص کیست بیضه یا اسپرماتوسل

اسپرماتوسل معمولاً هیچ علائمی ایجاد نمی کند. از این رو پزشک اورولوژی معمولاً اسپرماتوسل را در حین معاینه فیزیکی یا آزمایش های پزشکی برای بیماری های دیگر تشخیص می دهد.

آزمایش‌هایی که ممکن است پزشک برای بررسی بیشتر در مورد توده بیضه یا سایر اختلالات بیضه تجویز نماید، عبارت است از:

• معاینه بیضه با ترنس لومینیشن: در این روش پزشک از پشت بیضه نور به پوست بیضه به منظور بررسی وجود توده در بیضه (سرطان بیضه) می‌تاباند. وقتی نور به پوست بیضه تابیده می‌شود، مایع اطراف بیضه روشن می‌شود و وجود توده در این حالت مشخص می‌گردد.
• سونوگرافی: سونوگرافی نوعی آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی است که از امواج صوتی برای مشاهده جزئیات دقیق کیست های بیضه استفاده می کند.
• آزمایش‌های آزمایشگاهی: اگر درد بیضه دارید، ممکن است پزشک آزمایش ادرار را توصیه برای شما تجویز کند. این آزمایشات به تشخیص وجود عفونت یا التهاب کمک می کند.

چگونه بیضه خودمان را معاینه کنیم؟

بهترین زمان برای معاینه بیضه‌ها، حین یا بعد از یک حمام یا دوش آب گرم است. گرمای آب باعث شل شدن کیسه بیضه می‌شود و تشخیص هرگونه تغییر غیرعادی را آسان‌تر می‌کند. سپس مراحل زیر را دنبال کنید:

1. روبروی آینه بایستید و به دنبال هرگونه تورم یا تغییر در پوست کیسه بیضه باشید.
2. هر بیضه را با هر دو دست بررسی کنید. انگشتان اشاره و میانی را زیر بیضه قرار دهید و شست‌ها را روی آن بگذارید.
3. به‌آرامی بیضه را بین انگشتان و شست بچرخانید. بیضه‌ها معمولاً صاف، بیضی‌شکل و نسبتاً محکم هستند. طبیعی است که یکی از بیضه‌ها کمی بزرگ‌تر از دیگری باشد. همچنین، طنابی که از بالای بیضه به سمت بالا می‌رود (اپیدیدیم) بخشی طبیعی از کیسه بیضه است.

با معاینه منظم، با ساختار طبیعی بیضه‌های خود آشنا می‌شوید و هرگونه تغییر غیرعادی را زودتر تشخیص می‌دهید. اگر توده‌ای پیدا کردید، فوراً به پزشک جهت معاینه مراجعه نمایید.

درمان کیست بیضه یا اسپرماتوسل

این کیست ها به خودی خود از بین نمی روند و نیاز به درمان دارند. اکثر اسپرماتوسل ها از نظر اندازه کوچک باقی می مانند که یا علائم کمی ایجاد می کنند و یا هیچ علامتی ندارند. اگر اسپرماتوسل باعث درد یا ناراحتی نشود، نیازی به درمان ندارد.

اگر درد یا ناراحتی طولانی مدت دارید، پزشک ممکن است روش جراحی را برای درمان و ازبین بردن کیست های توصیه نماید. در این روش جراحی گاهی ممکن است جراح اورولوژی نیاز به برداشتن بخشی یا تمام اپیدیدیم (اپیدیدیمکتومی) داشته باشد.

باید توجه داشت که این جراحی، یک جراحی سرپایی و کم تهاجمی است که پس از انجام آن می توانید به خانه بروید؛ به عبارت دیگر هیچ دوره نقاهت یا بستری ندارد.

نحوه انجام جراحی اسپرماتوسل

در طی اسپرماتوسلکتومی، جراح یک برش در ناحیه کیسه بیضه یا کشاله ران بیمار ایجاد می کند تا بتواند از طریق این برش ها به کیست ها دسترسی پیدا کرده و آن ها را از بین ببرد. در این جراحی، متخصص بیهوشی ممکن است از بیهوشی موضعی یا عمومی استفاده کند.

به طور کلی، جراحی اسپرماتوسل یک روش بی خطر و معمول است که علائم اسپرماتوسل را بهبود می بخشد.

سوالات متداول

آیا می توان از کیست بیضه جلوگیری کرد؟

در جواب این سوال باید گفت خیر. شما نمی توانید اقدامی برای کاهش خطر ابتلا به اسپرماتوسل انجام دهید.

اگر کیست بیضه داشتم، چه اقدامی انجام دهم؟

اسپرماتوسل یک بیماری بسیار شایع است. این بیماری معمولاً علائم کمی ایجاد می کند یا به طور کلی علائمی ندارد. این کیست ها معمولاً خطری جدی برای سلامتی به حساب نمی آیند. اسپرماتوسل های بزرگتر ممکن است دردناک یا ناراحت کننده باشند. در این موارد، پزشک از جراحی برای درمان و از بین بردن کیست ها استفاده می کند.

آیا انزال اندازه کیست بیضه را بزرگ تر می کند؟

خیر، انزال باعث افزایش اندازه اسپرماتوسل نمی شود.

آیا کیست بیضه می تواند به سرطان تبدیل شود؟

خیر. اسپرماتوسل ها کیست های خوش خیم هستند، به این معنی که سرطانی نیستند. همچنین داشتن اسپرماتوسل خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش نمی دهد .

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

چنانچه هر یک از علائم زیر را مشاهده یا احساس کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه نمایید:

• توده در بالای بیضه یا پشت بیضه
• تورم در کیسه بیضه
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• درد در بیضه و نواحی اطراف آن

سخن پایانی

اسپرماتوسل، کیست های بیضه خوش خیم و معمولاً بدون درد هستند که مردان در سنین 40 تا 50 سالگی را تحت تاثیر قرار می دهد. باید توجه داشت که به محض مشاهده یا احساس توده در بیضه باید فوراً به پزشک اورولوژی مراجعه کرد تا بررسی تکمیلی برای تشخیص علت ایجاد توده یا تورم بیضه صورت گیرد. در اکثر موارد اسپرماتوسل تا حدی کوچک است که هیچ علائمی ایجاد نمی کند و در این صورت نیازی به درمان نیست. در مواردی که اسپرماتوسل بزرگ شده باشد، پزشک روش جراحی را برای درمان و از بین بردن کیست ها توصیه می نماید.