پیچ خوردگی یا تورشن بیضه به وضعیتی می‌گویند که در آن بیضه در کیسه بیضه دچار چرخش و پیچ خوردگی می‌شود و باعث قطع جریان خون به بیضه‌ها می‌شود.
بیضه
بیضه‌ها اندام‌های تخم مرغی شکلی هستند که واقع در کیسه بیضه (اسکروتوم) هستند. وظیفه بیضه‌ها تولید اسپرم و سلول جنسی در مردان می‌باشد. اصولا این اندام حساس بوده و امکان دارد چه در بدو تولد یا در بزرگسالی دچار جابه‌جایی یا چرخش شوند که در این صورت باید
پیچ خوردگی یا تورشن بیضه هنگامی رخ می‌دهد که بند بیضه بچرخد و در نتیجه جریان گردش خون بیضه قطع شود.
اگر زمان طولانی پیچ خوردگی بیشتراز 4 ساعت شود، بیضه دچار آسیب می شود و امکان ناباروری وجود خواهد داشت. شایع ترین علامت این پدیده درد در بیضه می باشد.
پیچ‌خوردگی بیضه تقریبا همیشه با جراحی قابل درمان است.
علل پیچ خوردگی بیضه
بسیاری از مردان معمولا از ابتدای تولد در معرض خطر زیاد ابتلا به بیماری پیچ‌خوردگی بیضه هستند اما بسیاری از افراد این موضوع را نمی‌دانند. معمولا بیضه‌ها داخل کیسه بیضه آزادانه حرکت نمی‌کنند. بافت اطراف کیسه بیضه محکم است و نقش حفاظت از بیضه‌ها را برعهده دارد. گاهی ضعیف بودن بافت همبندی کیسه بیضه باعث پیچ‌خوردگی بیضه می‌شود.
پیچ خوردگی بیضه در هر موقعیتی ممکن است اتفاق بیافتد، از هنگام خوابیدن تا انجام فعالیت جسمی. آسیب‌های ورزشی نیز ممکن است باعث این بیماری شوند بنابراین بهتر است برای پیشگیری از وقوع چنین عارضه‌ای مردان در انجام ورزش‌های تماسی، پوشیدن لباس محافظ را فراموش نکنند. پیچ‌خوردگی بیضه معمولا در یک بیضه رخ می‌دهد.
علائم پیچ خوردگی بیضه
درد و تورم کیسه و خود بیضه‌ها از شایع‌ترین علائم پیچ‌خوردگی بیضه می‌باشند. درد ممکن است به‌طور ناگهانی به سراغ بیمار آمده و بسیار شدید باشد. گاهی ممکن است تنها یک طرف کیسه بیضه متورم شود و گاهی کل کیسه متورم می‌شود. برخی اوقات بیمار می‌فهمد که یک بیضه او بزرگ‌تر از دیگری است. علائم دیگر پیچ‌خوردگی بیضه شامل:
- داشتن سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- وجود توده در کیسه بیضه
- دیده شدن خون در مایع منی
درد بیضه ممکن است ناشی از عوامل دیگری چون اپیدیدیمیت نیز باشد اما آن چه که اهمیت دارد این است که باید چنین علائمی را جدی گرفت و حتما به متخصص مراجعه کرد.
عوامل خطر
عواملی که احتمال خطر تورشن بیضه را افزایش می‌دهند عبارتند از:
سن
پیچ‌خوردگی بیضه در بین مردان 10 تا 25 سال بسیار بیشتر از افراد بالای 30 سال شایع است.
داشتن سابقه پیچ خوردگی بیضه
اگر به پیچ خوردگی دچار شده باشید و بدون درمان برطرف شده باشد امکان دچار به پیچ خوردگی دوباره وجود دارد.
آب و هوا
معمولا در زمستان و هوای سرد احتما ابتلا به تورشن بیضه بیشتر از تابستان و دیگر فصل‌ها می‌باشد.
تشخیص پیچ خوردگی بیضه
چنیدن روش متداولی که برای تشخیص پیچ خوردگی بیضه استفاده می‌شود عبارتند از:
- معاینه فیزیکی
- آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت
- تصویربرداری از کیسه بیضه
- و …
در طی معاینه فیزیکی پزشک کیسه بیضه را بررسی می‌کند تا از وجود تورم در کیسه اطمینان حاصل کند. گاهی ممکن است ران بیمار را از داخل فشار دهد تا از سلامت بیضه مطمئن شود. این امر معمولا موجب انقباض بیضه‌ها می‌شود. اگر بیمار دچار پیچ خوردگی بیضه باشد معمولا واکنشی نشان نمی‌دهد.
انجام سونوگرافی از بیضه‌ها نیز یکی دیگر از راه‌های تشخیص پزشکی پیچ خوردگی بیضه می‌باشد. در سونوگرافی جریان خون به بیضه‌ها نشان داده می‌شود. اگر جریان خون کمتر از حد معمول باشد فرد ممکن است به بیماری پیچ‌خوردگی بیضه مبتلا شده باشد.
درمان پیچ خوردگی بیضه
معمولا تورشن بیضه با جراحی درمان می‌شود. پیچ خوردگی بیضه باید خیلی سریع و در اسرع وقت با جراحی درمان شود تا خون به بیضه‌ها دوباره جریان پیدا کند. اگر جریان خون بیش از 6 ساعت متوقف شده باشد بافت بیضه از بین خواهد رفت.
جراحی بیضه تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود تا بیمار با آرامش و هیچ دردی در طی فرایند جراحی احساس نکند. جراح متخصص با ایجاد برش کوچک درون کیسه بیضه بیمار طناب اسپرماتیک پیچ‌خورده را اصلاح می‌کند. با این عمل احتمال پیچ خوردن دوباره بیضه وجود ندارد. بعد از اتمام جراحی محل برش‌ها بخیه می‌شوند.
تفاوتی ندارد که جراح در طی جراحی بیضه‌ها را از کیسه خارج کرده باشد و یا نکرده باشد، در کل دوره بهبود جراحی کیسه بیضه نیازمند زمان می‌باشد. برخی مواقع بیماران برای تسکین درد ممکن است به مدت چندین روز داروی مسکن صرف کنند. درعرض چند روز و یا 1 هفته بیمار می‌تواند به زندگی نرمال خود بازگردد. اما بهتر است بیمار به مدت چند هفته از انجام فعالیت‌ها و تمرینات ورزشی شدید خودداری کند.
اگر پیچ‌خوردگی بیضه درمان نشود آسیب پایدار شده و ممکن است باعث کوچک و جمع شدن بیضه شود. گاهی با درآوردن یک بیضه، بیضه دیگر بیمار کمی بزرگ‌تر از معمول می‌شود، این مورد به “هیپرتروفی جبرانی” در بیضه گفته می‌شود.
پیشگیری
وجود بیضه‌هایی که در کیسه بیضه به راحتی بچرخند و یا عقب و جلو حرکت کنند معمولا یک ویژگی وراثتی است. این بدین معنا می‌باشد که برخی از مردان ممکن است دارای این ویژگی باشند و برخی نباشند.
جراحی تنها راه پیشگیری از تورشن بیضه در مردانی است که مستعد این بیماری هستند. در طی جراحی بیضه‌ها به داخل کیسه بیضه متصل می شوند و دیگر امکان حرکت آزادانه بیضه‌ها وجود نخواهد داشت.
عموماً بعد از 6 ساعت می‌توان اغلب موارد پیچ‌خوردگی بیضه را درمان کرد و نیازی به درآوردن بیضه (ارکیکتومی) نیست. اما اگر بیش از 48 ساعت از پیچ‌خوردن بیضه گذشته باشد بیضه ای که به آن آسیب وارد گردیده باید از کیسه بیضه خارج شود.
پس در صورت داشتن درد در بیضه یا کیسه بیضه حتما به متخصص مراجعه کرده زیرا احتمال پیچ خوردگی بیضه وجود دارد که باید سریعا درمان شود.