هیپوسپادیاس (Hypospadias) یک نقص مادرزادی می‌باشد که در آن مجرای ادرار که ادرار را به خارج از بدن هدایت می‌کند به طور غیر طبیعی، معمولا در زیر آلت تناسلی شکل می‌گیرد. در این بیماری دهانه مجرا می‌تواند در هر نقطه‌ای از انتهای آلت تناسلی مرد تا کیسه بیضه باشد. این مسئله باعث ایجاد مشکلاتی در دفع ادرار و همچنین نعوظ در مرد می‌شود. گستره شدت این مشکل می‌تواند متفاوت باشد که در هر صورت باشد درمان شود.

مجاری ادراری

مجرای ادراری یا همان پیشابراه لوله است که از مثانه شروع شده و با گشتن از پروستات و آلت تناسلی در مردان ادرار را به خارج از بدن هدایت می‌کند. در بیماری‌هایی مثل هیپوسپادیاس ممکن است که مجرای ادراری در میان این راه قطع و در نقطه دیگری بجز نوک آلت تناسلی مردان به وجود آید. البته زنان هم دچار این بیماری ممکن است بشوند اما در مردان شایع‌تر است.

هیپوسپادیاس چیست؟

هیپوسپادیاس، یک نقص مادرزادی می‌باشد و از بدو تولد در فرد ایجاد می‌شود. دلیل دقیق این بیماری نامشخص می‌باشد.

از آنجایی که هورمون ها در شکل گیری پیشابراه و پوست ختنه گاه در هنگام رشد و نمو آلت تناسلی نقش دارند بنابراین عملکرد نامناسب هورمون ها در دوران بارداری را در بروز این بیماری دخیل می دانند.

در کودکان مبتلا به‌هایپوسپادیاس، خطر تشکیل نوعی سرطان کلیه افزایش می‌یابد که ممکن است موجب عفونت‌های مکرر ادراری، اشکال در کنترل ادرار و حتی ناباروری شود. درمان با عمل جراحی است که گاه متعدد هستند. معمولاً بخاطر احتمال استفاده از پوست پره پوس جهت ترمیم مجرا ختنه این نوزادان به پس از رفع مشکل موکول می‌شود.

علائم هیپوسپادیاس

علائم این بیماری شامل موارد زیر می‌باشد:

• وجود سوراخ پیشابراه در زیر آلت تناسلی که در هر نقطه ای از آلت تناسلی یعنی از حد فاصل زیر سرآلت تا مقعد باشد.
• انحنای به سمت پائین آلت بویژه هنگامی که فرد دچار نعوظ می‌شود.
• نقص در پوست ختنه گاه بطوریکه بخش جلویی پوست ختنه گاه وجود نداشته و فقط در قسمت پشتی سر آلت پوست ختنه گاه  به صورت کلاهکی قرار دارد.
• پاشیده شدن ادرار حین ادرار کردن.

تشخیص هیپوسپادیاس

اکثر شیرخواران مبتلا به این بیماری ، بسیار زود پس از تولد در بیمارستان تشخیص داده می شود. با این حال، امکان دارد که هیپوسپادیاس با شدت کمتر شناسایی نشوند.

انواع هیپوسپادیاس

بسته به این که محل سوراخ ادرار چقدر از نوک آلت فاصله داشته و در کجای آن به وجود آمده باشد نوع هیپوسپادیاس هم متفاوت خواهد بود.بطور کلی این بیماری به سه نوع مختلف تقسیم می شود:

هیپوسپادیاس قدامی

۷۰ درصد موارد هیپوسپادیاس این مورد تشکیل می دهد. در هیپوسپادیاس قدامی، سوراخ ادراری نزدیک به سر آلت قرار دارد.

هیپوسپادیاس میانی

۱۰ درصد موارد هیپوسپادیاس را تشکیل می دهد و در این نوع ، سوراخ ادراری در بخش میانی آلت قرار دارد و اغلب با انحنای آلت همراه است.

هیپوسپادیاس خلفی

۲۰ درصد موارد باقی مانده را تشکیل می دهد و شدیدترین نوع هیپوسپادیاس می‌باشد. در این نوع ، سوراخ ادرار در قاعده ی آلت یا در ناحیه ی کیسه ی بیضه و یا نشیمنگاه قرار می‌گیرد. انحنای آلت در این نوع شدیدتر می باشد.

هیپوسپادیاس چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

اگر این بیماری بدون درمان باقی بماند، مشکلاتی ممکن است در فرد بیمار ایجاد کند. هرچه خروجی مجرای ادرار عقب‌تر باشد، احتمال مشکلات جدی‌تر بیشتر خواهد بود.

• دفع ادرار متفاوت از حالت طبیعی است: جریان ادرار ممکن است قادر به خروج از مسیر صاف مجرا نباشد. هنگام توالت ادرار ممکن است به عقب پاشیده بشود. نشستن روی توالت ممکن است برای جلوگیری از پاشیدن ادرار برای فرد لازم باشد.
• انحنای رو به پایین که باعث خم شدن آلت تناسلی می‌شود: این مشکل زمانی بیشتر قابل توجه می‌شود که آلت تناسلی در حال نعوظ قرار بگیرد. در موارد شدید مقاربت جنسی ممکن است دشوار باشد.
• در بیمارانی که در دوران کودکی عمل جراحی برای درمان این بیماری انجام داده‌اند مشکلات نعوظ خفیف و انزال زودرس در بزرگسالی ممکن است رخ دهد.

درمان هیپوسپادیاس

درمان این عارضه جراحی می‌باشد. این درمان بیشتر درکسانی توصیه می شود که به نوع شدید این بیماری مبتلا بوده و یا همراه با انحنای شدید در آلت تناسلی باشند به طوریکه مانع فعالیت جنسی یا مانع باروری می شود. البته برای همه انواع هیپوسپادیاس با هر میزان درجه ای توصیه به جراحی می شود.

بهترین زمان درمان و جراحی را 12 ماهگی می دانند گرچه بعد از این زمان هم می شود درمان را انجام داد.
ناتوانی در باروری و ایستاده ادرار کردن فقط در موارد متوسط و شدید بیماری هیپوسپادیاس دیده می شود و موارد خفیف آن فقط بابت زیبایی جراحی می شوند.

خیلی از جوانان و بزرگسالان که به نوع خفیف هیپوسپادیاس مبتلا هستند و در کودکی عمل نشده اند یا اینکه عمل آنها موفقیت آمیز نبوده است، از ظاهر نامناسب آلت خود و پایین تر بودن سوراخ ادرار ابراز نارضایتی می کنند و بعضاً باعث خجالت و کاهش اعتماد به نفس آنها می شود؛ به خصوص در افرادی که قصد ازدواج دارند و این موضوع را مانعی برای ازدواج خود می دانند.  درست است هیپوسپادیاس خفیف مشکلی در باروری ایجاد نمی‌کند ولی غالباً امکان بازسازی و ترمیم مجرای ادراری و آوردن سوراخ ادراری برای ایجاد ظاهری بهتر به سر آلت وجود دارد. بعد از جراحی و به منظور ترمیم محل عمل، بیمار باید دو هفته سوند ادراری استفاده کند.

پیشگیری

زنان باردار می‌توانند با انجام رفتارهای سالم خطر ابتلا به این عارضه و نقص‌های دیگر را در فرزند خود کاهش دهند، از جمله:

• عدم استفاده از سیگار یا الکل
• حفظ وزن سالم و مناسب
• مصرف اسید فولیک و ویتامین های مورد تجویز پزشک
• مراجعه منظم به پزشک در هنگام بارداری

در صورتی که دچار هیپوسپادیاس خفیف هستید نیازی به نگرانی نیست و اگر دچار مشکلی در زندگی روزمره نیستید نیازی به نگرانی نیست اما اگر نوع شدید دارید باید جراحی کرده و به فکر درمان باشید و با مراجعه به متخصص بیماری خود را درمان کنید.