التهاب مثانه را سیستیت (Cystitis) گويند. گرچه اغلب التهاب مثانه را معادل عفونت مثانه تلقي مي کنند ولي این حالت شامل وضعيت تحريک شده غيرعفوني مثانه به وسيله مواد محرک خصوصاً در خانمها نيز مي شود. بيماري التهاب مثانه شايع بوده و همه سنين را در برمي گيرد.

مثانه

مثانه یک کیسه عضلانی در لگن است که درست در بالا و پشت استخوان شرمگاهی قرار دارد. ظاهر مثانه بسته به میزان ادرار ذخیره شده در آن متفاوت است و در صورت پر شدن به شکل بیضی در می آید و هنگام خالی بودن به اندازه و شکل یک گلابی است. مثانه توسط لایه هایی از بافت ماهیچه ای که برای نگه داشتن ادرار خاصیت ارتجاعی دارند، پوشیده شده است.

سیستیت مثانه

گاهی اوقات سیستیت در نتیجه‌ٔ واکنش به داروها، پرتودرمانی یا محرک‌های بالقوه مثل: اسپری‌های بهداشتی زنانه، ژل‌های اسپرم‌کش یا استفاده‌ی طولانی‌مدت از سوندها ایجاد می‌شود. سیستیت همچنین ممکن است به عنوان عارضه‌ٔ ثانویه‌ٔ بیماری‌هایی دیگر نیز بروز کند.
درمان معمول سیستیت باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌ها هستند. درمان سایر انواع سیستیت هم به عامل ایجادکننده‌ٔ آن‌ها بستگی دارد.

زنان 8 برابر بیشتر از مردان مستعد ابتلا به بیماری سیستیت هستند، به این دلیل که پیشابراه در زنان لوله ای از مثانه که از طریق آن ادرار خارج می شود کوتاهتر بوده و نزدیکتر به مقعد باز می شود. 15% از زنان هر سال به بیماری التهاب مثانه مبتلا می شوند و تقریبا نیمی از آنان، حداقل یک بار ابتلا به سیستیت را در طول زندگیشان دارند.

علت‌ها

علت اصلی و شایع این بیماری نوعی خاص از باکتری ها می باشد، ولی علل غیرباکتریایی هم دارد که عبارتند از:

• عفونت های غیرباکتریایی
• قرار گرفتن در معرض اشعه X (رادیوتراپی ناحیه لگن)‌
• روابط زناشویی بیش از حد

عوامل تشدید کننده سیستیت

• سابقه‌ حساسیت‌ یا آلرژی‌ به‌ داروها، غذاها، یا سایر مواد؛ تب‌ یونجه‌ یا آسم‌ از عوامل تشدید کننده بیماری التهاب مثانه است.
• آرتریت‌ روماتویید یک‌ نوع‌ شایع‌ التهاب‌ مفاصل‌ نیز از عوامل موثر در تشدید ااین بیماری است.
• سابقه‌ درآوردن‌ رحم‌ نیز سیستیت را تشدید می کند.
• و…

سایر فاکتورهای خطر برای التهاب مثانه عبارتند از: داشتن دیابت، باردار بودن و فعال بودن از لحاظ جنسی.

نشانه ها

در التهاب مثانه برخی از علائم غیراختصاصی هستند مانند سردرد و دردهای عضلانی

• تکرر ادرار
• تعجیل در ادرار کردن به محض احساس دفع
• سوزش و درد حین ادرار کردن
• ادرار بودار
• خون در ادرار
• و…

در التهاب مثانه بعضی از بیماران علائم غیراختصاصی دیگری مثل سردرد، دردهای عضلانی اسکلتی و علائم گوارشی را نیز، از خود نشان می دهند.

درمان

برای درمان التهاب مثانه روش‌هایی‌ موجود هستند که‌ به‌ کمک‌ آنها ممکن‌ است‌ بتوان‌ علایم‌ بیماری التهاب مثانه را کنترل‌ کرد یا به‌ حداقل‌ رساند، اما این‌ روش‌های‌ درمانی‌ بیماری‌ سیستیت را معالجه‌ نمی‌کنند. تحقیقات‌ پزشکی‌ در زمینه‌ تعیین‌ علت‌ بیماری التهاب مثانه، درمان‌های‌ سودمندتر و معالجه‌ آن‌ ادامه‌ دارند.

خانم‌هایی‌ که‌ دچار التهاب مثانه هستند ممکن‌ است‌ شعله‌ور شدن‌ و فروکش‌ کردن‌های‌ این‌ بیماری‌ را تجربه‌ کنند؛ ممکن است در بیماران‌ مبتلا به این بیماری درمان‌های‌ مختلف‌ مؤثر واقع‌ می‌شود. حتی‌ در یک‌ خانم‌ هم‌، یک‌ نوع‌ درمان‌ ممکن‌ است‌ اثر کند ولی‌ بعد تأثیر خود را از دست‌ بدهد.

تشخیص

در سیستیت بهترین وسیله برای تشخیص پزشک، شرح حال کامل بیمار است، ولی استفاده از آزمایش کامل ادرار هم در تشخیص بیماری التهاب مثانه کمک کننده است. در صورت آلودگی میکروبی، آزمایشات کشت ادرار و بررسی حساسیت آنتی بیوتیک لازم است.

در صورتی که پزشک به مشکلات دیگر مشکوک باشد، بررسی های بیشتر تشخیصی انجام می شود که شامل عکس های رادیولوژی و یا بررسی های پیشرفته تر می باشد.