کیست بیضه یا اسپرماتوسل (Spermatocele) به توده ی کیست مانند که در اپيديديم رشد می کند گفته می‌شود.
اسپرماتوسل کیستی است که در اپیدیدیم ( لوله ای کوچک و پیچ در پیچ واقع شده در بیضه فوقانی که اسپرم را جمع می کند و انتقال می دهد) تشکیل می شود.نزدیک به 30 درصد از مردان بالغ به اسپرماتوسل مبتلا می‌شوند.
این کیست‌ها ممکن است با نشانه‌ها و علایمی همراه باشد. در ادامه به علایم کیست بیضه و درمان اسپرماتوسل می‌پردازیم.

اپیدیدیم

قسمتی از دستگاه تناسلی مردان می‌باشد.اپیدیدیم به لوله‌های باریکی که درون بیضه‌ها هستند و اسپرم‌ها در آن ذخیره می‌شوند گفته می‌شود.
اپیدیدیم محل بلوغ اسپرم ها نیز می‌باشد. منظور از بلوغ اسپرم‌ها همان توانایی لقاح آن‌ها است.
اسپرم‌ها پس ازاینکه در لوله‌های اسپرم ساز تولید می‌شوند از این لوله‌های پرپیچ و خم عبور می‌کنند و به لوله اپیدیدیم می‌رسند.

کیست بیضه

کیست‌های بیضه تحت عنوان اسپرماتوسل ها نیز شناخته می شوند.
کیست‌های بیضه توده‌های خوش خیمی هستند که پر ازمایع بوده و اغلب بدون درد هستند.
با وجود اینکه اسپرماتوسل در نزدیکی بیضه تشکیل می شود اما از بیضه‌ها جدا می باشد.

این کیست ها نرم و پر از مایعی سفید رنگ هستند که اغلب حاوی اسپرم است.
این کیست ها اندازه های متفاوتی دارند. در صورتی که کیست‌های بیضه بیش از حد بزرگ شوند، اسپرماتوسل‌ها دردناک می‌شوند.

صورتی که مجرای تناسلی مردانه مشکلی داشته باشد می تواند توده‌ای در آن رشد کند. توده‌های موجود در کیسه بیضه هم می توانند بدون مشکل بوده و هم می‌توانند نشانه ای از یک مشکل جدی تر باشند. برای مثال ، سرطانی بودن توده بیضه می تواند منشا نگرانی بوده و به اقدامات درمانی نیاز داشته باشد. یا توده‌هایی مانند واریکوسل می توانند دردناک بوده یا به عملکرد جنسی فرد آسیب برسانند.توده‌هایی مثل اسپرماتوسل سرطانی نبوده و خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش نمی دهند اما می توانند آزار دهنده باشند.

علائم

اسپرماتوسل‌ها یا همان کیست‌های بیضه ممکن است بدون علامت بوده و در همان اندازه ثابت مانده و رشد نکنند.
در صورتی که اسپرماتوسل‌ها بزرگ و بزرگتر شوند ممکن است فرد با علائم زیر مواجه شود :

• درد یا ناراحتی در بیضه
• سنگینی در بیضه
• احساس پری در ناحیه پشتی و بالای بیضه

علت ایجاد کیست بیضه در آقایان

در حال حاضر دلیل قطعی و ثابت شده‌آی برای وجود کیست بیضه وجود ندارد.
کیست های بیضه ممکن است ناشی از انسداد در یکی از چندین لوله ی اپیدیدیم که اسپرم را از بیضه منتقل و ذخیره می کند، باشند.

چگونه می توان از ابتلای خود به اسپرماتوسل مطلع شد؟

اسپرماتوسل‌ها معمولا علائمی ایجاد نمی کنند. زمانی که پزشک شخصی را معاینه می‌کند ممکن است در هنگام معاینه بیضه ها وجود یک توده را احساس کند. زمانی که کیست بیضه بزرگ و بزرگتر شود ٬ افراد در بیضه خود احساس سنگینی خواهند کرد. همچنین، امکان دارد تورم و وجود یک توده در پشت یا بالای بیضه احساس شود.

پزشک برای اینکه از غیر سرطانی بودن توده اطمینان پیدا کند انجام تعدادی از آزمایش ها را تجویز خواهد کرد.
این آزمایش ها با معاینه فیزیکی شروع شده و پس از آن آزمایش ترانس ایلومیناسیون یا یک سونوگرافی را شامل می شوند.

درمان اسپرماتوسل

از آنجایی که این کیست ها معمولا با نشانه خاصی همراه نبوده و اغلب دردی ایجاد نمی کنند، به ندرت نیازمند درمان هستند. با این حال ، برخی مردان علائمی مانند بزرگی آزار دهنده کیست یا درد را تجربه می کنند. گزینه های متعددی برای درمان این بیماری وجود دارند که عبارتند از:

درمان دارویی

داروی خاصی جهت درمان یا پیشگیری از اسپرماتوسل وجود ندارد. داروهای خوراکی که ضد درد یا تورم هستند ٬ می توانند جهت تسکین درد ناشی از اسپرماتوسل ها مصرف شوند. غیر از این موارد به هیچ درمان پزشکی دیگری نیاز نیست.

درمان های کم تهاجم

تخلیه و اسکلروتراپی دو روش درمانی هستند که اغلب مورد استفاده قرار نمی گیرند. تخلیه شامل سوراخ کردن اسپرماتوسل با یک سوزن و خارج کردن محتویات آن می شود.

اسکلروتراپی شامل تزریق یک ماده تحریک کننده به درون کیسه اسپرماتوسل می شود. این فرایند سبب بهبود یا بسته شدن کیسه شده و احتمال تجمع مجدد مایع را کاهش می دهد. با اینکه چنین گزینه های درمانی موثر هستند اما به طور معمول توصیه و استفاده نمی شوند. در این فرایند ها خطر آسیب به اپی دیدیم (لوله ذخیره کننده اسپرم ها) وجود دارد که می تواند به نازایی منجر شود. از دیگر مشکلات رایج در این روش های درمانی امکان بازگشت مجدد اسپرماتوسل ها می باشد.

درمان جراحی

یکی از روش‌های درمانی استاندارد برای اسپرماتوسل هایی که علائم ایجاد می کنند ٬ اسپرماتوسلکتومی می‌باشد.
هدف از جراحی اسپرماتوسلکتومی برداشتن اسپرماتوسل از بافت اپی دیدیم و حفظ مجرای تناسلی می‌باشد. این فرایند سرپایی بوده و با استفاده از بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
گاهی اوقات باید تمام یا بخشی از اپی دیدیم را نیز به همراه کیست برداشت.

درنهایت باید گفت از آنجا که این بیماری با نشانه خاصی همراه نمی‌باشد بهتر است حداقل یک بار در ماه توسط پزشک معاینه شده تا از وجود یا عدم وجود آن اطمینان پیدا کرد.