سرطان مثانه چیست؟

مثانه یک اندام عضلانی و توخالی در قسمت پایین شکم است که ادرار را ذخیره می‎کند و مانند ارگان‎های دیگر بدن ممکن است درگیر پدیده سرطان شود. سرطان مثانه (Bladder cancer) یک نوع سرطان شایع است که اغلب در اثر رشد غیرطبیعی و بیش‎ازحد سلول‌هایی که دیواره ی مثانه را پوشانده‌اند (سلول‌های اروتلیال) بروز می‎کند.
خوشبختانه بسیاری از انواع سرطان مثانه در مراحل اولیه، زمانی‎که سرطان به‎خوبی قابل درمان است، تشخیص داده می‎شوند. البته پس از درمان موفقیت ‎آمیز، در 75 درصد از موارد احتمال عود وجود دارد. به‎همین‎دلیل، معمولا افراد مبتلا به سرطان مثانه سال‌ها پس از درمان نیز به آزمایش‌ و پیگیری نیاز دارند. در ادامه به نکات بیشتری در زمینه علائم، علل، نحوه تشخیص، پیشگیری و درمان سرطان مثانه چیست؟ اشاره خواهیم کرد.

علائم سرطان مثانه چیست؟

اگرچه وجود خون در ادرار شایع‎ترین علامت سرطان مثانه است، اما نشانه قطعی از ابتلا به این بیماری نیست. زیرا دلایل دیگری نیز برای ایجاد این خون وجود دارد. به طور کلی، توصیه می‎کنیم که هر زمان در ادرار خود خون مشاهده کردید، با پزشک متخصص ارولوژیست مشورت کنید. سایر علائم سرطان مثانه عبارتند از:

• احساس درد در هنگام ادرار کردن (دیسوریا): یک احساس سوزش‎مانند است که ممکن است هنگام ادرار کردن یا بعد از آن بروز کند.
• تکرر ادرار: تکرر ادرار به این معنی است که شما در یک دوره 24 ساعته بارها تمایل به ادرار کردن داشته باشید.
• مشکل در ادرار کردن: جریان ادرار شما ممکن است متوقف شود یا مانند همیشه قوی نباشد و به سختی خارج شود.
• عفونت مزمن مثانه: عفونت مثانه و سرطان مثانه علائم مشترکی دارند. به‎همین‎دلیل، اگر مدام درگیر عفونت مثانه هستید و دیگر مشکل شما با مصرف آنتی‎بیوتیک رفع نمی‎شود، حتما به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید.
• کمردرد

در مورد مساله علائم سرطان مثانه چیست؟ باید بدانید که اگرچه وجود خون در ادرار ممکن است باعث شود که ادرار به رنگ قرمز روشن یا قهوه‎ای به نظر برسد، اما گاهی ظاهر ادرار طبیعی است و نشانه‎های خون در آزمایشگاه تشخیص داده می‎شوند. به‎همین‎دلیل، توصیه می‎کنیم به‎محض مشاهده مجموعه‎ای از علائم سرطان مثانه به پزشک مراجعه کنید تا آزمایشات لازم انجام شوند.

سرطان مثانه تا چه اندازه شایع است؟

سرطان مثانه چهارمین سرطان شایعی است که مردان را درگیر می‎کند. اصولا احتمال ابتلا مردان به آن چهار برابر بیشتر از زنان است. ازآنجایی‎که زنان کمتر به اولین و مهم‎ترین علامت سرطان مثانه یعنی هماچوری (وجود خون در ادرار) توجه می‎کنند و آن را به حساب مشکلات رایج زنانگی می‎گذارند، بیشتر درگیر درجات پیشرفته ی این بیماری می‎شوند.

سرطان مثانه معمولا افراد 55 ساله و بالاتر را درگیر میکند. مردان سفیدپوست دو برابر بیشتر از مردان سیاه‎پوست در معرض ابتلا به سرطان مثانه هستند.

علت بروز سرطان مثانه چیست؟

واقعا دلیل اصلی بروز سرطان مثانه چیست؟ اگرچه هنوز محققان دقیقا نمی‎دانند که چرا برخی از سلول‎های مثانه جهش ژنتیکی پیدا می‎کنند و در اثر رشد غیرقابل کنترل و سریع خود به سلول‎های سرطانی تبدیل می‎شوند، اما متوجه شده‎اند که فاکتورهای خطر زیر ممکن است شانس ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهند:

• سیگار کشیدن: این فاکتور بیش از دو برابر خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‎دهد. البته قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز بی‎تاثیر نیست. 
• قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی: مطالعات نشان می‌دهند افرادی‎که با رنگ‌ها، لاستیک، چرم، برخی از منسوجات و لوازم آرایشگری کار می‌کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند. زیرا این‎ها اغلب حاوی مواد شیمیایی کارسینوژن یا سرطان‎زا هستند.
• قرار گرفتن در معرض پرتوهای خطرناک: پرتودرمانی برای درمان سرطان‎های دیگر ممکن است خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهد.
• شیمی‎درمانی: برخی از داروهای شیمی‎درمانی ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند.
• استفاده مداوم از سوند ادراری: افرادی‎که به‎دلیل پیری یا معلولیت نیاز مستمر به گذاشتن سوند ادراری دارند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه باشند.
• بروز عفونت‎های مکرر مثانه: افرادی‎که به طور مکرر درگیر عفونت مثانه، سنگ مثانه یا سایر عفونت‎های دستگاه ادراری هستند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به نوعی از سرطان مثانه به نام کارسینوم سلول سنگفرشی قرار بگیرند.

انواع سرطان مثانه چیست ؟

آیا می‎دانید انواع سرطان مثانه چیست؟ براساس منشا و نوع سلول‎های درگیر شده، 5 نوع سرطان مثانه وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:

• کارسینوم سلول انتقالی (Transitional cell carcinoma): شایع‎ترین نوع سرطان مثانه است و منشا آن سلول‎های ترنزیشنال یا انتقالی موجود در پوشش داخلی دیواره مثانه هستند. معمولا در این نوع سرطان، سلول‌های غیرطبیعی از پوشش داخلی به لایه‌های دیگر در عمق مثانه یا از طریق دیواره مثانه به بافت‌های چربی که مثانه را احاطه کرده‌اند، پخش می‌شوند. این نوع سرطان مثانه به‎عنوان سرطان مثانه یوروتلیال نیز شناخته می‎شود.
• کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma): میزان شیوع این نوع سرطان مثانه حدود 5 درصد است و معمولا در افرادی ایجاد می‌شود که دوره‌های طولانی التهاب یا تحریک مثانه را تجربه کرده‎اند. سلول‎های سنگفرشی سلول‎های نازک و مسطحی هستند که داخل مثانه را می‎پوشانند و ممکن است به هر دلیلی شروع به رشد غیرطبیعی کنند.
• آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma): یک نوع بسیار نادر از سرطان مثانه است که میزان شیوع آن 1 تا 2 درصد است. در واقع آدنوکارسینوم غدد پوشاننده مثانه را درگیر می‎کند.
• کارسینوم سلول‎های کوچک (Small cell carcinoma): شیوع این نوع سرطان کمتر از 1 درصد است و اصولا در سلول‎های عصبی به نام سلول‎های عصبی غدد درون‎ریز بروز می‎کند.
• سارکوم (Sarcoma): این نوع سرطان مثانه به‎ندرت در سلول‎های عضلانی مثانه بروز می‎کند.

البته پزشکان سرطان مثانه را به اشکال غیرتهاجمی، غیرتهاجمی-عضلانی و تهاجمی-عضلانی نیز طبقه‎بندی می‎کنند که در ادامه به جزئیات هرکدام اشاره خواهیم کرد:

• غیرتهاجمی: این نوع سرطان مثانه ممکن است تومورهایی در بخش کوچکی از بافت یا نزدیک سطح مثانه ایجاد کند.
• غیرتهاجمی-عضلانی: به سرطان مثانه‎ای اشاره دارد که به عمق بافت مثانه گسترش پیدا کرده اما عضله را درگیر نکرده است.
• تهاجمی-عضلانی: این نوع سرطان مثانه به عضله دیواره مثانه گسترش پیدا کرده است و ممکن است به لایه ‎های چربی یا بافت اندام‎های خارج از مثانه نیز منتقل شود.

---

بیشتر بدانید : مثانه عصبی چیست ؟

---

راهکارهای پیشگیری از بروز سرطان مثانه چیست؟

اگرچه نمی‌توان به‎صورت قطعی در این زمینه صحبت کرد، اما تجربه نشان داده است که با کنترل فاکتورهای خطر ذکر شده، تغییر در سبک زندگی، شروع یک رژیم غذایی سالم و متنوع و فعالیت‎های ورزشی می‎توان به میزان زیادی شیوع انواع سرطان به‎خصوص سرطان مثانه را کاهش داد. مشورت با پزشک متخصص اورولوژی می‎تواند اطلاعات بیشتری در زمینه نحوه پیشگیری از بروز سرطان مثانه چیست؟ در اختیار شما بگذارد.

عوارض عدم درمان به موقع بروز سرطان مثانه چیست؟

آیا می‌دانید خطرات و عوارض جانبی بروز سرطان مثانه چیست؟ همانطورکه ذکر شد، سرطان مثانه زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های خاصی در بافت مثانه جهش یا تغییر کنند و با رشد سریع خود باعث ایجاد تومور ‌شوند. اگر سرطان مثانه درمان نشود، ممکن است از طریق دیواره‎های مثانه به غدد لنفاوی مجاور و سپس سایر نواحی بدن از جمله استخوان‎ها، ریه‎ها یا کبد گسترش پیدا کند. در این وضعیت، از بین بردن سلول‌های سرطانی واقعا دشوار است و حتی می‎تواند زمینه مرگ بیمار را فراهم کند.

براساس گزارش موسسه ملی سرطان آمریکا، 96 درصد از افرادی‎که در مراحل اولیه برای درمان سرطان مثانه اقدام می‎کنند، بیش از پنج سال پس از تشخیص زنده می‎مانند.

نحوه تشخیص سرطان مثانه چیست؟

آیا می‎دانید مراحل عمل پزشک برای تشخیص سرطان مثانه چیست؟ در ابتدا پزشک علاوه‎بر معاینه، از نتایج مجموعه‎ای از آزمایشات زیر برای تشخیص سرطان مثانه استفاده می‎کند:

• آنالیز ادرار برای رد سایر علل و تشخیص وجود گلبول‎های قرمز در ادرار
• سیتولوژی برای بررسی سلول‎ها در زیر میکروسکوپ و تشخیص نشانه‎های سرطان
• سیستوسکوپی برای شناسایی و تشخیص اولیه سرطان مثانه که برای انجام آن پزشک از یک لوله دوربین دار به نام سیستوسکوپ به‎منظور مشاهده داخل مثانه و مجرای ادرار استفاده می‎کند. پزشک هم‌چنین ممکن است در حین انجام سیستوسکوپی از بافت مثانه نمونه‎برداری نیز کند.

اگر نتایج این آزمایش‎ها نشان دهند که شما به سرطان مثانه مبتلا هستید، در مرحله بعد پزشک متخصص برای کسب اطلاعات بیشتر و تشخیص قطعی به‎سراغ یک یا چند مورد از روش‎های زیر می‎رود:

• برداشتن تومور مثانه از طریق پیشابراه یا مجرا(TURBT): یک روش سرپایی است که تحت بیهوشی نخاعی یا عمومی انجام می‎شود و برای نمونه‎برداری یا برداشتن کامل تومورهای خوش‎خیم و کوچک استفاده می‎شود.
• ام ‎آر‎آی: از آهنربا، امواج رادیویی و کامپیوتر برای دریافت تصاویر دقیق از مثانه استفاده می کند.
• سی‎تی‎اسکن: پزشک این آزمایش را انجام می ‎دهد تا ببینند آیا سرطان به خارج از مثانه راه پیدا نموده است یا خیر.
• عکسبرداری با اشعه ایکس: این آزمایش به پزشک کمک می‎کند تا علائم گسترش سرطان مثانه به ریه‎ها را بررسی کند.
• اسکن استخوان: مانند رادیوگرافی علائم گسترش سرطان مثانه به استخوان‎ها را بررسی می‎کند.

در نهایت پزشک طبق اطلاعات بدست‎آمده، برای تعیین درجه ی سرطان مثانه اقدام می‎کند. این کار به او کمک می‎کند تا یک برنامه درمانی موثر تعیین کند. سرطان مثانه می‎تواند در مراحل اولیه (محدود به دیواره ی مثانه) یا تهاجمی باشد (به دیواره مثانه نفوذ کند و احتمالا به اندام‎ها یا غدد لنفاوی مجاور گسترش یابد).

مراحل از TA تا IV متغیر هستند. در مراحل اولیه (TA، T1 یا CIS) سرطان به پوشش مثانه یا بافت همبند زیر آن محدود می‎شود و هنوز به دیواره عضلانی مثانه حمله نکرده است. با بالاتر رفتن مراحل سرطان احتمال متاستاز وپخش شدن سرطان و درگیر شدن ارگان‎های دیگر بدن مانند ریه و کبد بیشتر می‎شود.

روش‎های درمان سرطان مثانه چیست؟

آیا می‎دانید نحوه درمان سرطان مثانه چیست؟ طبق مرحله سرطان مثانه و نوع آن پزشک متخصص ممکن است از یک یا چند مورد از روش‎های درمانی زیر استفاده کند.

عمل جراحي

جراحی یک درمان رایج سرطان مثانه است. در حین جراحی پزشک علاوه ‎بر برداشتن تومور ممکن است از جریان پرانرژی برق و به کمک کاتر نواحی اطراف آن را نیز بسوزاند. این کار مانع از عود دوباره سلول‌های سرطانی می‎شود.

درصورتی‎که تعداد سلول‎های توموری زیاد باشد یا به اعماق بافت مثانه نفوذ کرده باشند، پزشک از روش رادیکال سیستکتومی برای برداشتن کل مثانه استفاده می‎کند. معمولا این روش جراحی در مردان با حذف پروستات نیز همراه است و در زنان ممکن است تخمدان‎ها، رحم و بخشی از واژن نیز برداشته شوند.

اما تاثیر روش‎های دیگر برای درمان سرطان مثانه چیست؟ اصولا پزشک بعد از جراحی دستور شیمی‎درمانی یا پرتودرمانی می‎دهد تا سلول‎های سرطانی جامانده را از بین ببرد.

شیمی درمانی

در شیمی‎درمانی از داروهای قوی ضدسرطان برای حذف سلول‌های سرطانی استفاده می‎ شود. در این حین مطمئنا سلول‎های طبیعی نیز آسیب می‎بینند. به‎ همین دلیل، گاهی پزشک به ‎جای تزریق سیستمیک دستور ارسال مستقیم داروهای شیمی درمانی از طریق لوله ای که در مجرای ادرار قرار دارد را می‎ دهد.

رادیوتراپی

رادیوتراپی یا پرتودرمانی روشی مکمل یا جایگزین برای جراحی برداشتن مثانه است. پزشک قبل از توصیه این روش، عواملی مانند میزان رشد و ویژگی‎های تومور را در نظر می‎گیرد.

ایمونوتراپی

ایمونوتراپی درمانی است که از تقویت یا تنظیم عملکرد سیستم ایمنی بدن برای حمله به سلول‎های سرطانی استفاده می‎کند. در حال حاضر انواع مختلفی از ایمونوتراپی وجود دارد.

درمان هدفمند

درمان هدفمند بر رفع تغییرات ژنتیکی که سلول‎های سالم را به سلول‎های سرطانی تبدیل می‎کنند، تمرکز دارد. به عنوان مثال، داروهای خاصی می‎توانند با مهار ژن FGFR مانع از رشد سلول‎های سرطانی شوند.

سخن آخر

بنابراین در پاسخ به سوال سرطان مثانه چیست؟ باید گفت که یک بیماری جدی است و در صورت عدم درمان به‎موقع می‎تواند منجر به برداشتن بافت کامل مثانه و یا مرگ بیمار شود. توصیه می‎کنیم به‎محض مواجهه با علائم این بیماری به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه و به‎تدریج مراحل تشخیص و درمان را طی کنید.