در حالت عادی، ادرار از کلیه‌ها تولید شده و به وسیله حالب‌ها در مثانه جمع می‌شود و از مجرای ادراری خارج می‌شود و به حالب برنمی‌گردد. ریفلاکس یا برگشت ادرار به پس زدن ادرار از مثانه به حالب گفته می‌شود که در آن جریان ادرار ازمثانه به سمت کلیه‌ها پس می‌زند. این بیماری شدت های متفاوتی دارد و می‌تواند در موارد شدید باعث از کار افتادگی کلیه شود. درمان این بیماری بسته به شدت آن جراحی یا دارودرمانی می‌باشد.

دستگاه ادراری

دستگاه ادراری شامل کلیه ها ، حالب ها (میزنای ) ‌‌‌، مثانه و مجرای خروجی ( مجرای پیشاب ) است. کلیه واحد تصفیه کننده خون در بدن است و مواد زائد و آب اضافی را به‌ صورت ادرار از خون جدا می‌کند. سپس ادرار به کمک حالب ها در مثانه جمع آوری می شود و به وسیله مجرای خروجی از بدن خارج می‌شود.

برگشت ادرار یا ریفلاکس ادراری چیست؟

ادرار توسط لوله‌هایی به نام حالب از کلیه به سمت مثانه می رود ، در آنجا ذخیره می‌شود و هنگام اجابت مزاج از بدن خارج می‌شود. معمولا مواد دفعی به کمک حالب از کلیه خارج و به مثانه منتقل می‌شوند. اما گاهی اوقات ادرار به صورت غیرطبیعی از مثانه به عقب برگشت می‌کند و وارد حالب می‌شود که  به آن ریفلاکس ادراری Vesicoureteral reflux می‌گوییم.

آیا برگشت ادرار خطرناک است؟

زمانی که ادرار برمی گردد باعث عفونت ادراری می‌شود و در صورت عدم درمان باعث ورم کلیه ، سنگ کلیه ،عفونت کلیه ، از کار افتادگی کلیه ، فشارخون بالا و نارسایی کلیه و ….. می‌شود.

انواع ریفلاکس ادراری

این بیماری درجات مختلفی دارد.(همانند شکل زیر)
در خفیف ترین حالت ادرار از مثانه فقط به حالب پس می زند و به کلیه نمی رسد اما در موارد شدید ادرار نه تنها به کلیه پس می‌زند بلکه حالب هم بر اساس این فشار خلاف جهت ، گشاد می‌شود.

علت های برگشت ادراری

از علت های این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱) نقص مادرزادی مانند کودکی که دریچه فلپ کوتاهی داشته باشد و این دریچه به درستی عمل نکند.
۲) ژنتیک مانند ابتلای یکی از اقوام به برگشت ادرار
۳) ناهنجاری های ادراری مانند وجود یک حالب اضافی برای یک کلیه و یا نقص مادرزادی دستگاه ادراری
۴) مشکلات مثانه و روده در کودکان مانند یبوست

تشخیص ریفلاکس ادراری

تشخیص ریفلاکس ادراری توسط پزشک متخصص ارولوژیست انجام می‌شود. پزشک متخصص با انجام آزمایش‌های مختلفی مانند سیستویورتروگرام حین ادرار ، اسکن اولترا ، سوند کلیوی و اسکن هسته ای پزشکی و یا عکس رنگی از مثانه و بر اساس علایم بیمار،می‌تواند ریفلاکس ادرار را تشخیص دهد.

درمان برگشت ادرار چگونه است؟

درمان این بیماری به شدت بیماری بستگی دارد. گاهی با دارو بیماری برطرف می‌شود و گاهی نیاز به جراحی دارد مانند عمل سیستوسکوپی. جراحی می‌تواند به صورت باز، لاپاراسکوپی و آندوسکوپی صورت گیرد. تشخیص روش درمان تنها توسط متخصص ارولوژی و بر اساس وضعیت بیمار انجام می‌گیرید و به انتخاب خود بیمار نمی‌باشد.

اگرچه برگشت ادرار بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود اما امکان بروز آن در بزرگسالان نیز وجود دارد. برای جلوگیری از ورم کلیه و نارسایی کلیه باید هرچه سریع تر درمان شود و درمان بر اساس شدت بیماری صورت می گیرد.