یکی از بیماری‌های مربوط به کلیه ، کیست‌ کلیه (Kidney cysts) می باشد.
کیست‌های موجود در کلیه انواع مختلفی دارند.
با توجه به نوع کیست ، علل بروز و ابتلا به این بیماری و درمان آن متفاوت می‌باشد.
در این مقاله بطور کامل به شرح این بیماری ، علل و درمان آن می‌پردازیم.

کلیه

یکی از اندام‌های درونی بدن انسان و برخی دیگر از جانداران کلیه است. کلیه انسان‎ها بر روی جدار خلفی شکم و بیرون از حفره صفاق قرار دارند. کلیه وظیفه‌ی تصفیه خون از مواد زائد و دفع متابولیت‌های بدن را بر عهده دارد.
مهم‌ترین وظیفه کلیه‌ها تصفیه پلاسما و برداشت مواد از فیلتر می‌باشد. کلیه‌ها با دفع مواد ناخواسته توسط ادرار بدن را تمیز کرده و مواد مورد نیاز را به خون بازمی‌گردانند.

کیست کلیه

به کیست‌هایی که در کلیه‌ها به‌وجود می‌آیند کیست کلیه می‌گوییم. این کیست‌ها معمولا از مایع تشکیل شده است اما می‌تواند شامل مواد نیمه‌جامد و گاز هم باشد.بیماری کیست کلیه ، یک بیماری ارثی است و اغلب کیست‌های کلیه سرطانی نیستند.یکی از ارگان‌هایی که بطور شایع دچار کیست می‌شود ، کلیه می‌باشد.کیست‌های کلیه در اندازه‌های گوناگون وجود دارد. اندازه کیست ها از نیم سانت تا ٢٠ سانتیمتر متغیر است.معمولا کیست‌هایی که بیش از ١٠ سانتیمتر می‌باشند باعث ایجاد درد در کلیه‌ها می‌شوند.

علائم

افرادی که مبتلا به کیست کلیه می‌باشند ممکن است تا مدت‌ها متوجه بیماری خود نشوند زیرا در اغلب موارد این بیماری نشانه‌های خاصی از خود بروز نمی‌دهد.
اگر اندازه کیست‌ها بزرگ و بزرگتر شود ممکن است با علائم زیر نمایان شود:

• درد و حساسیت در شکم
• خون در ادرار یا هماچوری
• تکرر ادرار
• درد پهلوها
• سنگ کلیه
• درد و یا احساس سنگینی در پشت
• خستگی
• درد مفاصل
• بالارفتن فشارخون
• وجود توده در قسمت کلیه‌ها وعفونت کلیه
• و…….

انواع

کیست‌های کلیه بر اساس فاکتورهای خاصی به چند نوع تقسیم می‌شوند.این فاکتورها عبارتند از:

• علت ایجاد – اختلال‌های ژنتیکی، بیماری‌های کلیه یا سالخوردگی یا … باعث ابتلا به این بیماری شده است.
• ویژگی‌های – منظور این است که کیست موجود در کلیه از چه جنسی می‌باشد؟چند عدد کیست در کلیه به‌وجود آمده است؟اندازه کیست‌ها چقدر است؟
• محل ایجاد –کیست‌های موجود در کلیه دقیقا در کدام قسمت به‌وجود آمده اند؟ در خارج از کلیه یا در داخل کلیه؟

این بیماری به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

بیماری کلیه پلی‌کیستیک (PKD)

کلیه پلی‌ کیستیک یکی از شایع ترین بیماری‌های ژنتیکی خطرناک می‌بلشد.این بیماری بطور یکسان هم در زنان و هم در مردان شایع می‌باشد.
دو نوع کلیه پلی کیستیک وجود دارد:کلیه پلی کیستیک غالب و مغلوب
کلیه پلی کیستیک غالب شایع‎تر از نوع مغلوب می‌باشد و معمولا از والدین به فرزاندان به ازث می‌رسد.
حدود ١٠ درصد از افراد مبتلا به این بیماری سابقه خانوادگی ندارند و به دلیل یک جهش خودبه‌خودی ناگهانی به این بیماری مبتلا شده‌اند.
کلیه پلی کیستیک مغوب نادر است و از هر ۲۰۰۰۰ کودک یک نفر به آن مبتلا می‌شود.

بیماری کلیه کیستیک مدولاری (MCKD)

اگر بخش‌های داخلی کلیه نازک شود ، کلیه تحلیل می‌رود.در صورتی که کیستی در بخش داخلی کلیه ایجاد شود (مدولا) نشان‌دهنده کیست‌های مدولاریاین می‌باشد.این نوع از کیست کلیه در افراد ۲۰ تا ۵۰ سال دیده می‌شود.کیست مدولاری باعث نارسایی کلیوی می‌شود. ممکن است هیچ سابقه خانوادگی در فردی که به این نوع کیست مبتلا شده وجود نداشته باشد.

بیماری کلیه اسفنجی مدولاری 

درصورتی که در مجرای جمع‌کننده ادرار و توبول‌های یک یا هر دو کلیه ، کیستی ایجاد شود ، شخص دچار کلیه اسفنجی مدولاری می‌شود. جهش ژنتیکی وعوامل مادرزادی در بروز این بیماری دخیل هستند. علت اصلی ایجاد بیماری کلیه اسفنجی شناخته شده نمی‌باشد و متاسفانه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. اگرچه این بیماری به ندرت باعث نارسایی کلیوی می‌شود اما ممکن است در اثر عفونت‌های مکرر یا سنگ کلیه ، نارسایی کلیه هم ایجاد شود.

درمان

کیست های ساده کلیه بعد از ایجاد بزرگتر می شوند و تعدادشان هم بیشتر می شود. به جز چک های مرتب در فواصل مشخص شده توسط پزشک اقدام بیشتری نیاز ندارند. اگر کیست های ساده بسیار بزرگ شوند (عموما بیش از ده سانتیمتر) یا سبب اختلال عملکرد خونرسانی به کلیه یا تخلیه ادرار از کلیه شوند ، نیاز به درمان جراحی دارند.
دقت شود تحت نظر قرار گرفتن کیست های کلیه فقط برای کیست های ساده یا همان کورتیکال پیشنهاد می شود. اگر کیست ساده نباشد یعنی حاوی رسوب کلسیم در جدارش، ضخامت جداری، بخش های توده ای داخل خودش ، خونریزی و مورد دیگری باشد، حتما باید تحت بررسی بیشتر قرار بگیرد.

لاپاروسکوپی

یکی از روش‌های جراحی کم‌تهاجم برای درمان کیست کلیه لاپاروسکوپی می‌باشد. در مقایسه با روش‌های جراحی باز این روش درد کمتری ایجاد می‌کند اما نتیجه مشابه سایر عمل‌های جراحی باز می‌باشد. لاپاروسکوپی جزو گزینه‌های درمانی بی‌خطر و مؤثر جهت برداشتن کیست کلیه به حساب می‌آید. اگر درد شکمی یا درد در قسمت پهلو وجود داشته باشد و یا کلیه در اثر وجود کیست دچار انسداد شده باشد، از این روش استفاده می‌کنند و قسمت‌های باقیمانده کلیه نیز به کمک این روش حفظ می‌شوند.

اسکلروتراپی

در این روش از یک سوزن بلند برای تخلیه کردن کیست استفاده می‌کنند. پزشک سوزن را با استفاده از سونوگرافی وارد کیست می‌کند. پس از وارد کردن سوزن در کیست ، داخل کیست را تخلیه کرده و آن را با محلول الکلی پر می‌کنند. این محلول الکلیباعث می‌شود که بافت‌ها سفت و منقبض شدن شوند. با این روش احتمال بروز مجدد کیست را کاهش می‌دهند.

کیست کلیه می‌تواند باعث اختلال در عملکرد کلیه‌ها شود و به کلیه آسیب رسانده و نهایتا آن را از کار بیندازد.
لذا بهتر است با توجه به نوع کیست کلیه ، به درمان و یا کنترل آن پرداخت.