تکرر ادرار را می توان این گونه تعریف کرد که گاهی احساس می‌کنید که تمایل به ادرار کردن در بدترین زمان ممکن دارید که شما را به دستشویی می‌فرستد، در حالی که می‌خواهید در جای دیگری باشید. این اتفاق برای همه ما به طور گاه به گاه رخ می‌دهد. اما اگر شما به طور مکرر با این مشکل مواجه هستید، ممکن است که اینطور به نظر برسد که مثانه شما کنترل شما را در دست دارد و نه شما کنترل آن را. به عنوان مثال شما وقتی خواب هستید، مجبور به ترک خواب و رفتن به دستشویی می شوید.

تکرر ادرار به روش های متفاوت می تواند شما و زندگی تان را تحت تاثیر قرار دهد. ما در این مقاله رایج ترین دلایل، راه‌های درمان و چگونگی تشخیص زمان مراجعه به پزشک را بیان می کنیم.

تکرر ادرار زنان چیست؟

تکرر ادرار به تعدد دفعات بیش از حد ادرار کردن گفته می شود و به عبارتی دیگر ممکن است که فرد احساس کند که بیش از حد معمول در طول روز نیاز به ادرار کردن دارد؛ در این صورت ممکن است که فرد دچار تکرر ادرار شده باشد. به طور کلی ادرار کردن بین 6 تا 8 بار در 24 ساعت برای زنانی که سالم هستند و باردار نیستند، طبیعی تلقی می شود؛ اگر شما بیش از این تعداد به دستشویی می‌روید، ممکن است که به تکرر ادرار دچار شده باشید.

تکرر ادرار ممکن است خود به خود اتفاق بیفتد و به همین دلیل نمی توان گغت که تکرر ادرار همیشه نشانه ای از یک مشکل سلامتی و بیماری است؛ اما اگر تکرر ادرار همراه با علائم دیگر مانند تب یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن باشد، پزشک و متخصص ارولوژی به معاینات و بررسی تکمیلی جهت تشخیص ارتباط آن با سایر بیماری های لگنی می پردازد.

بیدار شدن در طول شب برای ادرار کردن

بیدار شدن در شب برای ادرار کردن بیش از یک بار، به عنوان تکرر ادرار در شب در نظر گرفته می شود(که شب ادراری نیز نامیده می شود) و می تواند با و یا بدون تکرر ادرار در طول روز رخ دهد. اگرچه ادرارکردن بیش از یک بار در شب به عنوان یک عادت در پیری شایع است، اما مهم است که علت آن را تعیین کنید تا با مشورت با پزشک خود، بهترین شیوه درمانی را شناسایی کنید.

تکرر ادرار و بی اختیاری چه تفاوتی دارد؟

تکرر ادرار نباید با بی اختیار ادرار اشتباه گرفته شود؛ در حالی تکرر ادرار و بی اختیاری ادراری با هم ذکر می شوند، ولی باهم یکسان نیستند. در بی اختیاری ادراری،نشت و دفع ادرار غیر ارادی است ولی در تکرر ادرار این دفع و نشت ادرار غیر ارادی نیست. تکرر ادرار با سبب می شود که فعالیت و برنامه شما مختل شده و سبب می شود که شما به صورت مداوم به دستشویی بروید که این موضوع احساس ناخوشایندی را برای شما ایجاد می کند.

علت تکرر ادرار در زنان چیست؟

عواملی مانند سن، عادت‌ها، شرایط پزشکی و برخی از شرایط زندگی می‌توانند باعث شوند به مدت زیادی وقت خود را در دستشویی بگذرانید. گاهی اوقات تکرر ادرار می‌تواند طبیعی و موقت باشد؛ به عنوان مثال در زمان بارداری. در موارد دیگر، ممکن است که نشانه یک بیماری دیگر باشد و ممکن است نیاز به یک برنامه درمانی با پزشک داشته باشد. در اینجا 12 دلیل رایج برای تکرر ادرار در زنان آورده را ذکر و به شرح آن ها می پردازیم:

1) نوشیدن بیش از حد مایعات

هنگامی که شما بیش از حد و به صورت مداوم آب می نوشید، بدن شما آب های اضافی که از آن استفاده نمی کند را دفع می کند که به طور طبیعی منجر به ادرار کردن بیش از حد معمول می شود. نیاز بدن به آب به فعالیت و محیطی که شما در آن هستید بستگی دارد. بنابراین نوشیدن بیش از حد مایعات می تواند منجر به تکرر ادرار شود.

اگر در طول شب به مشکل تعداد دفعات مکرر در ادرار کردن دچار هستید، می توانید با محدود کردن نوشیدن مایعات قبل از خواب به درمان این مشکل کنید.

2) مصرف الکل، کافئین یا سایر دیورتیک ها

دیورتیک ها مواردی هستند که با تاثیر بر کلیه منجر به افزایش جریان ادرار و افزایش حجم ادرار می شوند. مصرف دیورتیک های رایج مانند الکل، کافئین و شیرین کننده های مصنوعی می توانند به تکرر ادرار منجر شوند. علاوه بر این غذاها و نوشیدنی های اسیدی که حاوی مرکبات و گوجه فرنگی هستند و مصرف برخی داروها مثل داروهای فشار خون نیز می تواند علت تکرر ادرار فرد باشد.

3) عفونت مجاری ادراری

عفونت مجاری ادراری یا UTI یکی از دلایل رایج تکرر ادرار در زنان است. UTI ممکن است با علائمی همچون درد و سوزش هنگام ادرارکردن، احساس فشار در ناحیه پایینی شکم و ادرار رنگ تیره همراه باشد. اگر تکرر ادرار شما همراه با این علائم است، ممکن است که عفونت مجاری ادراری داشته باشید که باید برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهید. پزشک با بررسی نتایج آزمایش ادرار، عفونت را تشخیص داده و درمان مناسب را برای شما تجویز می نماید.

4) واژینیت

با واژینیت، واژن یا فرج شما ملتهب شده و درد می کند. دلایل مختلفی برای به وجود امدن این مشکل وجود دارد که اصلی ترین آن نوعی عفونت است.این وضعیت رایج وجود دارد – در بیشتر موارد، نوعی عفونت علت است. تکرر ادرار همراه با درد و ناراحتی در ناحیه تناسلی، می تواند یکی دیگر از نشانه های واژینیت باشد. همچنین ممکن است هنگام ادرار کردن احساس سوزش یا خارش کنید. ترشحات واژینال سفید و غلیظ، خاکستری و بوی ماهی، یا سبز مایل به زرد و کف آلود نیز ممکن است در این حالت وجود داشته باشد.

5) مثانه بیش فعال

در مثانه بیش فعال (OAB)، احساس می شود که باید بیشتر از آنچه نیاز دارید ادرار کنید و در نتیجه دفعات بیشتری به دستشویی خواهید رفت. مثانه بیش فعال می تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما در میان افراد مسن شایع تر است. در مورد علت این مشکل، بیماری های زمینه‌ای مختلفی می‌تواند وجود داشته باشد، و گاهی اوقات نیز بی هیچ دلیلی به وجود می آید. علاوه بر تکرر ادرار، یکی دیگر از علائم رایج مثانه بیش فعال، نیاز ناگهانی و فوری به ادرار کردن است.

6) سیستیت بینابینی یا سندروم مثانه

سیستیت بینابینی (IC) زمانی است که عضلات داخل و اطراف مثانه شما تحریک می شوند. علت دقیق آن مشخص نیست، اما این وضعیت زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می دهد. علائم این وضعیت ممکن است بیایند و بروند و شدت آنها در فردی نسبت به فرد دیگر متفاوت است، اما فشار در ناحیه تحتانی شکم و تکرر ادرار از علائم رایج آن است.

با سیستیت بینابینی معمولاً مقدار کمی ادرار می کنید و اغلب احساس می کنید که حتی پس از ادرار کردن نیز هنوز مجبور به ادرار کردن هستید. ممکن است درد یا فشار مزمن را در لگن و ناحیه شکم خود احساس کنید.

7) سنگ مثانه

همانند سنگ کلیه، سنگ مثانه نیز زمانی ظاهر می شود که مواد و املاح معدنی طبیعی در ادرار شما به هم می پیوندند و توده های کوچک و سختی را تشکیل می دهند. سنگ مثانه در مردان شایع تر است، اما زنان نیز می توانند به آن دچار شوند. در این وضعیت علاوه بر این که مجبور هستید اغلب ادرار کنید، ممکن است هنگام ادرار کردن، سوزش همراه با ناراحتی در ناحیه شکم خود نیز احساس کنید.

8) بارداری

زنان باردار معمولاً بیشتر از حد معمول نیاز به ادرار کردن دارند. رحم در حال انبساط به مثانه فشار وارد می کند که به نوبه خود باعث تخلیه بیشتر مثانه می شود. این یک فرآیند عادی و معمول در طول بارداری است و اگر علائم دیگری ندارید، می توانید انتظار داشته باشید که چند هفته پس از بارداری به حالت عادی بازگردد.

9) استرس و اضطراب

استرس و اضطراب می‌توانند بر عملکرد مثانه تأثیر بگذارند و باعث ادرار کردن مکرر شوند. وقتی شما در وضعیت استرس و اضطراب قرار می‌گیرید، سیستم عصبی سمپاتیک شما فعال می‌شود و ممکن است ترشح هورمون‌های استرسی که در تنظیم ترشح ادرار نقش دارند، را تحریک کند. این موضوع می‌تواند منجر به ادرارکردن مکرر شود. کنترل استرس و اضطراب شما می‌تواند به کاهش این وضعیت کمک کند. روش‌هایی مانند تکنیک‌های تنفس عمیق، مدیتیشن و ورزش منظم می‌توانند به شما در مدیریت استرس کمک کنند.

10) کاهش استروژن

استروژن که یک هورمون جنسی زنانه است، در حمایت از دو طرف مثانه نیز نقش دارد. این بدان معناست که اگر سطح استروژن شما پایین باشد، مانند دوران یائسگی، ممکن است با احساس پر شدن مثانه، تکرر ادرار (و فوری) را تجربه کنید. کاهش سطح استروژن همچنین می تواند باعث شود که اغلب در شب ادرار کنید.

به عبارتی تکرر ادرار می تواند نشانه یائسگی باشد (که در حدود 50 سالگی برای اکثر زنان اتفاق می افتد). در واقع، کاهش یا پایین بودن استروژن در اکثر موارد نشان دهنده یائسگی است. البته خبر خوب این است که روش های درمانی برای استروژن پایین (برای زنان یائسه و غیر یائسه) نیز مانند درمان‌های هورمونی وجود دارد.

11) ضعیف شدن عضلات کف لگن

عضلات کف لگن شما بسیاری از اندام های سیستم ادراری از جمله مثانه را نگه می دارند. اگر این ماهیچه ها ضعیف شوند، اندام ها می توانند کمی از جای خود خارج شوند و منجر به تکرر ادرار شوند. زایمان واژینال یکی از راه هایی است که عضلات کف لگن می توانند تحت فشار قرار بگیرند و قدرت خود را از دست بدهند. افزایش سن نیز ممکن است منجر به ضعیف شدن عضلات کف لگن شود.

ضعف عضلات کف لگن معمولاً در افراد مسن‌تر رخ می‌دهد و ممکن است نیاز به تمرینات تقویتی برای عضلات مثانه داشته باشد.

12) دیابت

تکرر ادرار می تواند نشانه دیابت نوع 1 و 2 باشد، به خصوص اگر هنگام ادرار کردن، ادرار زیادی دفع می کنید. در دیابت، سطح قند خون بیش از حد معمول بالا می‌رود و ادرارکردن مکرر از جمله علائمی است که ممکن است تجربه کنید. در صورت تشخیص دیابت، بهتر است درمان خود را با پزشک و تیم درمانی مشاوره کنید. علائم دیگر این بیماری عبارتند از: خستگی، تشنگی یا گرسنگی مداوم، خشکی دهان، یا گزگز در دست یا پا.

13) عوارض عمل جراحی

در بعضی موارد، تکرر ادرار مکرر ممکن است در اثر عمل جراحی در ناحیه مجاور مثانه، مانند عمل جراحی پروستات، آسیب به عصب‌های مجاور مثانه یا عمل جراحی در منطقه لگن رخ دهد.

علاوه بر لیست ذکر شده فوق، برخی عوامل محیطی نیز مانند آب و هوای سرد، باد، صدمات ناگهانی، مصرف مایعات مهارکننده (مانند الکل و کافئین) و مصرف داروهای مرتبط با ادرارکردن سبب تکرر ادرار می شود.

علائم دیگر که باید مراقب آن ها باشیم؟

اگر تکرر ادرار شما با علائم دیگری (که در زیر ذکر شده است) همراه باشد، باید در اسرع وقت برای شروع یک برنامه درمانی و اطمینان از اینکه بیماری جدی تری ندارید، به پزشک مراجعه کنید. برخی از این علائم عبارتند از:

• ادرار دردناک
• احساس می کنید که حتی پس از ادرار کردن هنوز مجبور به ادرار کردن هستید
• ادرار بدبو یا کدر
• ادرار خونی
• درد شکم
• کمر درد
• تب
• لرز
• حالت تهوع
• ترشحات غیرمعمول واژن

درمان تکرر ادرار

پزشک ممکن است برای درمان زیر را برای بهبود علائم شما پیشنهاد کند:

• پرهیز از نوشیدن مایعات قبل از خواب
• کاهش مصرف الکل، کافئین، شیرین کننده های مصنوعی و غذاها یا نوشیدنی های اسیدی
• انجام تمرینات کف لگن (مانند کگل) برای کمک به ایجاد قدرت و سلامت عضلات لگن شما
• استفاده از تکنیک های بازآموزی مثانه، مانند ادرار کردن در فواصل زمانی مشخص که به تدریج افزایش می یابد

پزشک ممکن است برای درمان یک بیماری زمینه‌ای یا برای درمان مثانه بیش فعال دارو تجویز کند. تکرر ادرار اغلب با درمان مناسب قابل بهبود و حتی توقف است. پزشک پس از بررسی و معاینه تکمیلی درمان هایی را توصیه می کند که علت اصلی تکرر ادرار شما را برطرف می کند.