آزواسپرمی (Azoospermia) یا اسپرم صفر، یکی ازعارضه هایی است که در مردان نابارور دیده می‌شود و تعریف آن کمبود و در موارد شدید نبود اسپرم در مایع منی می‌باشد. این بیماری دو دسته ی متفاوت دارد، ازو اسپرم انسدادی و ازو اسپرم غیر انسدادی . وممکن است فرد را نابارور کند اما در برخی موارد قابل درمان است.

اسپرم چیست؟

اِسپِرم به سلول های جنسی مردانه گفته می شود که در غده‌های جنسی درون بیضه تولید می‌شود و پس از تکامل در اپیدیدیم، به همراه منی از بدن خارج می‌شود. اشکال در شکل ساخت یا آزادسازی اسپرم می‌تواند موجب ناباروری در مرد شود. در واقع تولید اسپرم یکی از پیچیده‌ترین و طولانی‌ترین فرایندها ی بدن است.

azoospermia چیست؟

آزواسپرمی یکی از عوامل اصلی ناباروری در مردان است که به معنی نبود اسپرم در مایع منی آقایان است. ناباروری در مردان باعث می‌شود که فرد نتواند پس از یکسال رابطه جنسی بدون محافظت با همسر خود صاحب فرزند شود. منظور از بدون محافظت استفاده نکردن از قرص های کنترل تولد، دیافراگم ها و کاندوم است. زیرا در مایع منی خارج شده از بدن مرد، ‌هیچ اسپرمی وجود ندارد.

علت ها و انواع آزواسپرمی یا اسپرم صفر

آزواسپرم بطور کلی به دو علت اصلی اتفاق می‌افتد:

• وجود انسداد در جریان مجرای اسپرم بر از بیضه ها به مجرای خروجی ( آزو اسپرم انسدادی) سمت راست عکس زیر
• وجود مشکل در تولید اسپرم و نبود انسداد در مجرای خروجی( آزو اسپرم غیر انسدادی) سمت چپ عکس زیر

آزواسپرمی انسدادی

انسداد مسیر خروجی اسپرم از بدن می‌تواند توسط عوامل مختلفی به وجود بیاید که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بودن عفونت در سیستم تولید مثل مردانه مانند بیضه ها یا در پروستاتها کا باعث انسداد مجرای انتقال اسپرم ( واز بر ) بر شود
• ضربه یا آسیب شدید در اثر تصادف
• آسیب های قبلی ناشی از جراحی هایی مثل ستون فقرات، لگن، شکم و یا ارگان های جنسی مردانه. این امر ممکن است شامل جراحی فتق اینگوینال (کشاله ران) نیز باشد. آسیب ممکن است بر تولید اسپرم تاثیر بگذارد ( غیر انسدادی ) و یا باعث انسداد در جریان و مجرای حمل اسپرم شود.
• انزال رتروگراد( پس رونده یا انزال خشک یا انزال معکوس )، بیماری است که باعث می‌شود اسپرم ها به جای خروج از بدن وارد مثانه می‌شوند.
• و …

آزواسپرمی غیر انسدادی

عواملی که بر تولید اسپرم تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود در روند تولید آن اختلال وارد شود عبارت اند از:

• واریکوسل
• بیضه نزول نکرده
• عفونت بیضه که باعث اختلال در تولید اسپرم در بیضه می شود.
• بعضی از داروها مثل آنتی بیوتیک ها و داروهای مورد استفاده برای درمان التهاب وو سرطان امکان دارد باعث اختلال در باروری مردان شود.
• کشیدن سیگار، مصرف الکل و مواد مخدر
• سایر عوامل مثل تابش اشعه هایی که برای درمان سرطان استفاده می‌شود می‌تواند در دراز مدت باعث تاثیرات مخرب بر تولید اسپرم شود.
  سایر علل ها مثل در معرض آفت کش ها، فلزات سنگین، گرما بودن و… هر کدام از این عوامل می توانند تولید اسپرم را تحت تاثیر قرار دهند.

علائم آزواسپرمی

برخی از علائمی که در مردان دارای آزواسپرمی دیده می‌شود:

• عدم باردار شدن همسر پس از یک سال تلاش برای باروری
• افزایش بافت پستان، چربی و موی بدن
• وجود ترشحات سفید، شفاف و یا آبکی از آلت تناسلی
• بیضه های کوچک یا عدم وجود بیضه

تشخیص آزواسپرمی

برای تشخیص آزواسپرم بودن مرد پزشک علاوه بر مشاوره و پرسش سوالاتی درباره فعلایت و مشکلات جنسی ممکن است تست های زیر را انجام دهد:

معاینه فیزیکی

متخصص اندازه و شکل بیضه ها را بررسی کرده و علاوه بر آن ممکن است معاینه مقعد را برای بررسی پروستات و دیگر نقاط سیستم تولید مثل قرار دهد.

بیوپسی

این روش که یک گونه نمونه برداری از بیضه می‌باشد به این منظور استفاده می‌شود تا توانایی بیضه ها در تولید طبیعی اسپرم بررسی شود. متخصص از طریق سوزن یا یک برش کوچک نمونه را از اسکروتوم بیضه برمی‌دارد.

ام آر آی

ممکن برای علت آزواسپرمی نیاز به ام ار آی از غده هیپوفیز از بیمار باشد.

سونوگرافی اسکروتال یا ترانس رکتال

این گونه سونوگرافی به این صورت انجام می‌شود که برای پیدا کردن توده و یا سایر تغییرات در بیضه ها و اسکروتوم از امواج صوتی استفاده می‌کنند.

آزمایش اسپرم

یک تست برای بررسی باروری مردان است که از طریق آزمایش مایع منی و بررسی آن انجام می‌شود.

درمان آزواسپرم

بسته به نوع و شدت آزواسپرمی در مرد روش های درمان مختلفی استفاده می‌شود که توسط متخصص انجام می‌شود:

داروی افزایش کیفیت باروری در مردان

در این روش و از طریق هورمون‌ها برای درمان اختلالات هورمونی و درمان عفونت سیستم تولید مثل استفاده شود.

استخراج اسپرم

در صورتی که فرد در اثر انسداد دچار آزواسپرم شده باشد می‌توان با استفاده از روش هایی از طریق بیضه ها اسپرم ها را استخراج و برای بارور کردن، آنها را ذخیره کرد.

 جراحی آزواسپرمی

اگر فرد دچار انسداد مجرا یا واریکوسل شده باشد از طریق جراحی می‌توان آزواسپرمی را درمان کرد.

پس بیماری آزواسپرم شاید باعث نابارور شدن فرد شود اما باید توجه کرد که روش های مختلفی برای درمان و نازایی وجود دارد.