آزمایش PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات) یک آزمایش خون است که به ارولوژیست در تشخیص و درمان سرطان پروستات کمک می کند. اگر سطح PSA شخص افزایش یافته باشد، باید آزمایش های تکمیلی را برای بررسی بیشتر انجام دهد.

تست یا آزمایش PSA چیست؟

آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) میزان PSA را در بدن شما اندازه گیری می کند. PSA پروتئینی است که غده پروستات آن را می سازد. به عبارتی دیگر این پروتئین تشکیل دهنده بافت طبیعی و یا سرطانی پروستات می باشد. سطوح بالای PSA ممکن است نشان دهنده سرطان پروستات باشد .

ابتلای زودهنگام سرطان پروستات با آزمایش PSA شانس درمان موثر را افزایش می دهد.

همچنین پزشک ممکن است یک معاینه رکتوم دیجیتال (DRE) همراه با آزمایش PSA را بررسی تکمیلی انجام دهد.

PSA نرمال و طبیعی در سنین متفاوت

PSA طبیعی به سن شما بستگی دارد. حتی اگر سرطان پروستات یا سایر بیماری های پروستات نداشته باشید، سطوح PSA به آرامی با افزایش سن افزایش می یابد. سطوح غیر طبیعی PSA ممکن است نشان دهنده سرطان پروستات باشد.

متخصصین ارولوژی PSA را در خون شما بر حسب نانوگرم در هر میلی لیتر خون (ng/ml) اندازه گیری می کنند.

سن	سطح نرمال (ng/ml)	سطح غیر طبیعی (ng/ml)
بین 40 تا 50 سال	0 تا 2.5	بالاتر از 2.5
بین 50 تا 60 سال	2.5 تا 3.5	بالاتر از 3.5
بین 60 تا 70 سال	3.5 تا 4.5	بالاتر از 4.5
بین 70 تا 80 سال	4.5 تا 5.5	بالاتر از 5.5

چگونه PSA را به سرعت کاهش دهیم؟

هیچ راه تضمینی برای کاهش PSA وجود ندارد. با این حال، برخی تحقیقات نشان می دهد که تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی ممکن است به کاهش سطح PSA شما کمک کند. این تغییرات عبارتند از:

• خوردن بیشتر غذاهای حاوی لیکوپن؛ لیکوپن یک ماده شیمیایی است که به برخی از میوه ها و سبزیجات رنگ صورتی یا قرمز می دهد. این ماده ممکن است دارای خواص ضد سرطانی بالقوه باشد. مواد غذایی که حاوی مقدار زیادی لیکوپن هستند عبارتند از: گوجه فرنگی، هندوانه، زردآلو، گریپ فروت و گواوا صورتی.
• یک رژیم غذایی گیاهی را در نظر بگیرید؛ رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و حبوبات ممکن است ایمنی بدن شما را افزایش داده و از رشد سلول های سرطانی جلوگیری کند.
• مصرف ویتامین D؛ ویتامین D به ساخت و حفظ استخوان های قوی کمک می کند و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. بدن انسان می تواند ویتامین D را بر اثر تابش آفتاب تولید کند. مواد غذایی حاوی ویتامین D شامل ماهی های چرب و مواد غنی شده با ویتامین D مانند شیر، شیر گیاهی، آب پرتقال، غلات و بلغور جو دوسر است. همچنین پزشک ممکن است مکمل های ویتامین D را تجویز نماید.
• انجام فعالیت بدنی و ورزش کردن؛ فعالیت بدنی متوسط ​​تا شدید می تواند به کاهش سطح PSA شما کمک کند. این فعالیت ها می تواند شامل پیاده روی، دویدن، وزنه برداری و ورزش های تفریحی باشد.

علائم سطح PSA بالا چیست؟

سطوح بالای PSA علائمی ایجاد نمی کند، اما ممکن است نشان دهنده سرطان پروستات باشد. سرطان پروستات اغلب علائمی ندارد و در صورت وجود علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکل در ادرار کردن.
• ادرار کردن بیش از حد معمول به خصوص در شب.
• جریان ادرار آهسته یا ضعیف.
• احساس درد هنگام ادرار کردن.
• مشکل در نگه داشتن ادرار (بی اختیاری ادرار).
• درد در ناحیه کمر، لگن یا قفسه سینه.

شرایط سنی انجام آزمایش PSA

پزشک ارولوژی توصیه می کند که اگر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستید، آزمایش PSA انجام دهید. این آزمایش برای گروه های سنی برای گروه های سنی زیر توصیه می شود:

• سن 55 سال و کمتر : افراد در معرض خطر بالای سرطان پروستات؛ از جمله افرادی که سابقه خانوادگی بیولوژیکی سرطان پروستات دارند و همچنین مردان سیاه پوست.
• سن 55 تا 69 سال : افراد در معرض خطر بالای سرطان پروستات.
• بالای 70 سال : پزشک در این سنین آزمایش PSA را توصیه نمی کند.

اگر سرطان پروستات دارید، پزشک ممکن است آزمایش PSA را برای ارزیابی اثربخشی درمان یا اطمینان از عدم عود سرطان پروستات توصیه کند.

دوره های زمانی انجام آزمایش PSA

اگر آزمایشات PSA شما در حد نرمال باشد، ممکن است فقط هر دو سال یک بار نیاز به آزمایش جدید داشته باشید.

اگر تست‌های PSA شما در سطوح غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های PSA را هر شش تا ۱۲ ماه توصیه کند.

چه مواردی را باید قبل از آزمایش PSA به پزشک اطلاع دهیم؟

قبل از انجام آزمایش PSA، موارد زیر را به پزشک خود اطلاع دهید:

• اگر داروهایی برای هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)، از جمله فیناستراید (Proscar) یا دوتاستراید (Avodart) مصرف می کنید.
• در حال مصرف فیناستراید (Propecia) برای ریزش مو هستید.
• تحت جراحی برداشتن پروستات از طریق پیشابراه قرار گرفته اید.
• در شش هفته گذشته بیوپسی پروستات انجام داده اید.
• اخیراً یک کاتتر ادراری یا روش دیگری داشته اید که بر سیستم ادراری شما تأثیر می گذارد .
• اگر مشکلات و اختلالت کبدی مانند سیروز کبدی ، فیبروز کیستیک یا هپاتیت C دارید.
• دچار عفونت ادراری هستید یا در سه ماه گذشته به آن دچار شده اید.

نکاتی که باید قبل از انجام آزمایش PSA رعایت کنیم

• 48 ساعت قبل از انجام آزمایش PSA، هیچ گونه فعالیت جنسی انجام ندهید . انزال ممکن است باعث شود که سطح PSA شما به طور موقت افزایش یابد.
• 48 ساعت قبل از آزمایش PSA ورزش نکنید. ورزش شدید (به ویژه دوچرخه سواری) می تواند به طور موقت سطح PSA شما را افزایش دهد.

نحوه انجام آزمایش PSA

پزشک پوست اطراف ورید بازوی شما را با ید، ایزوپروپیل الکل یا سایر پاک کننده های پوست ضد عفونی می کند. سپس از یک گیج نازک برای خارج کردن مقدار کمی خون از ورید بازوی شما استفاده می کنند. آنها نمونه خون شما را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستند. ممکن است پس از آزمایش خون دچار کبودی یا خونریزی خفیف شوید که این کبودی معمولا پس از چند روز از بین می رود.

مدت زمان اعلام نتیجه آزمایش PSA

شما در عرض یک هفته نتایج آزمایش PSA خود را دریافت می کنید.

مزایای آزمایش PSA چیست؟

مزیت اصلی آزمایش PSA تشخیص سرطان پروستات قبل از بروز علائم یا تغییراتی در بدن است که می تواند به سرطان پروستات تبدیل شود. همچنین می‌تواند سرطان پروستات را قبل از انتشار به سایر نواحی بدن شما مشخص کند. پزشک به کمک این آزمایش می تواند با تشخیص زودهنگام به درمان سرطان پروستات بپردازد.

خطرات یا عوارض آزمایش PSA چیست؟

خطرات یا عوارض آزمایش PSA عبارتند از:

• ممکن است اختلالات دیگری غیر از سرطان پروستات باعث افزایش سطح PSA شود؛ از جمله هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)، بزرگ شدن پروستات و التهاب (پروستاتیت) و عفونت های ادراری.
• برخی از انواع سرطان پروستات باعث افزایش سطح PSA نمی شوند؛ به عبارت دیگر ممکن است فرد سرطان پروستات داشته باشد ولی سطح آزمایش PSA وی طبیعی باشد.
• ممکن است در طول آزمایش خون یا بلافاصله پس از آن احساس تهوع، سبکی سر یا خستگی داشته باشید.
• ممکن است برای چند روز در محل تزریق سوزن خود کبودی یا درد داشته باشید.

سخن پایانی

آزمایش PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات) اطلاعات مهمی در مورد سلامت پروستات ارائه می دهد. پس از رسیدن به 50 سالگی، بهتر است آزمایشات PSA را به طور منظم انجام دهید. با این حال، در صورت وجود خطرات و عوارض ذکر شده، هر چه زودتر با پزشک خود در مورد انجام آزمایش PSA صحبت کنید. از رعایت دستورالعمل های قبل از آزمایش مطمئن شوید تا دقیق ترین نتایج را دریافت کنید.