معافیت سربازی انواع متفاوتی دارد و به دو دسته ی کلی معافیت دائم و معافیت موقت دسته بندی می شود. برخی از بیماری های پزشکی میتواند عامل معافیت دائم در سربازی باشد. در این مقاله به قوانین ، شرایط و انواع روش های گرفتن معافیت سربازی اشاره شده و لیست کامل بیماری هایی که باعث معافیت سربازی میشوند نوشته شده است.و در انتها مدارک و مراحل گرفتن معافیت سربازی ذکر شده اشت.

دکتر سید امین میرصادقی

خدمت سربازی چیست؟

خدمت سربازی در کشور ایران برای تمامی آقایان ازسن 18 تا 50 سالگی اجباری می باشد و موظف هستند در ماه آخری که سن انها 18 سال تمام میشود مدارک خود را برای معرفی به سازمان نظام وظیفه به جهت اعلام امادگی و ثبت نام خدمت سربازی ارسال نمایند. به جز افرادی که شرایط معافیت از خدمت سربازی را داراباشند که در زیردرمورد آن توضیح داده میشود.
” سربازی درفرهنگ لغت به معنی ایستادن تا پای جان در نبرد می باشد اما در اصطلاح خدمت وظیفه عمومی یا همان سربازی به معنی خدمت موقت و یا دائم در نیروهای مسلح کشورایران  میباشد.”

انواع معافیت خدمت سربازی

معافیت از خدمت سربازی انواع مختلفی دارد که به دو دسته معافیت دائم و موقت تقسیم بندی می شود:

معافیت موقت: به این معناست که فرد با داشتن برخی شرایط می تواند از خدمت برای مدت زمان مشخصی معاف شود و پس از برطرف شدن این شرایط , فرد مشمول خدمت سربازی شده و اصطلاحا اعزام به سربازی میباشد. شرایطی که یک فرد میتواند از معافیت موقت استفاده نماید شامل موارد زیر است:

• معافیت تحصیلی ( اگر یک فرد در سن اعزام یا مشمول شدن دانشجو یا در حال تحصیل باشد )
• معافیت بنیاد ملی نخبگان ( اعضای بنیاد ملی نخبگان ایران که مجاز به استفاده ی سهمیه ی معافیت سربازی بنیاد ملی نخبگان باشند)
• گواهی اشتغال به خدمت 

معافیت دائم: به این معنی است که فرد دارای شرایط خاصی میباشد که وجود یکی از این علت ها باعث معافیت دائم فرد از خدمت سربازی میشود. شرایطی که میتواند باعث معافیت دائمی یک فرد از سربازی بشود شامل موارد زیر می باشد: برای اطلاع از تمام شرایط معافیت دائم به این مقاله مراجعه نمایید )

• معافیت پزشکی ( در ادامه به صورت کامل توضیح داده میشود )
• بخشودگی سن یا معافیت عفو رهبری (مشمولانی که طول مدت غیبت آن ها بیش از حد بوده و سن فرد تا حدی بگذرد که دیگر قادر به انجام خدمت سربازی نباشند معافیت کامل برای آن ها صادر می شود)
• معافیت کفالت (مشمول به دلیل سرپرستی و نگهداری از فرد دیگری که با اون نسبت فامیلی دارد از شرکت در خدمت سربازی معاف میشود)
• معافیت مددجویان (معافیت به دلیل وابستگی فامیلی نزدیک با فردی است که تحت پوشش ارگان های حمایتی از جمله کمیته امداد و یا سازمان بهزیستی می باشد)
• معافیت متعهدین خدمت ( متعهدین خدمت به آن دسته از مشمولانی گفته می‌شود که پس از انجام دوره آموزشی بجای ورود به دوره خدمت سربازی، با طی کردن مدت خدمتی خود در واحدهای مربوطه مشمول دریافت کارت معافیت می‌باشند.همانند نیروی انسانی کادردرمانی و بهداشتی , فارغ‌التحصیلان مراکز تربیت معلم , داوطلبان شغل معلمی خلبانی در آموزشگاه فنون هواپیمایی , کادر نیروهای مسلح )
• معافیت ایثارگران ( فرزند ، برادر و یا همسرایثارگران اعم از شهدا ، جانبازان ، رزمندگان و آزادگان با توجه به میزان جانبازی و یا مدت حضور در جبهه و یا میزان ماه های اسارت فرد ایثارگر میتوانند از خدمت سربازی معاف شده یا مدت انجام خدمت آنها کاهش یابد)
• معافیت خرید خدمت ( اگر مشمول غیبت سربازی طولانی داشته باشد ولی طول مدت غیبت او در حدی نباشد که شامل شرایط معافیت عفو رهبری شود می تواند از شرایط خرید خدمت استفاده نماید)

معافیت پزشکی سربازی چیست

مشکلات پزشکی یکی از علت های معافیت از خدمت نظام وظیفه می باشد.
بر این اساس مشمولین خدمت نظام وظیفه از لحاظ سلامت فیزیک و روانی به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:

• کسانی که از لحاظ فیزیک یا جسمی و روانی سالم هستند و مشکلی جهت انجام خدمت نظام وظیفه ندارند. ( این دسته افراد شامل معافیت از سربازی نمی باشند)
• کسانی که دچار نقص عضو بوده اما دارای سلامت روانی هستند, در نتیجه قادر به انجام خدمات غیر رزمی می باشند (معاف از رزم)
• کسانی که به علت ابتلا به بیماری خاص موقتاً قادر به خدمت نظام وظیفه نیستند. (معافیت موقت)
• کسانی که به علت نقص فیزیکی یا نقص عضو، مشکلات جسمی و یا شرایط روانی قادر به انجام خدمت نظام وظیفه نیستند. (معافیت دایم)

معافیت های پزشکی در سربازی

برای اطلاع از تفاوت بین معافیت دائم , معافیت موقت و معافیت از رزم میتوانید این مقاله را مطالعه نمایید

لیست بیماری‌معافیت پزشکی

انواع بیماری هایی که میتواند منجر به معافیت دائم یا موقت یک فرد از خدمت سربازی شود بر اساس دسته بندی سازمان نظام وظیفه ناجا به 17 دسته ی متفاوت تقسیم بندی می شود:

1. بیماری های عمومی
2. غدد مترشحه و داخلی
3. پوست و بافت های زیر پوستی
4. داخلی مغز و اعصاب ( نورولوژی )
5. بیماری های اعصاب و روان
6. جراحی مغز و اعصاب
7. بیماری های ریه و قفسه سینه
8. بیماریهای استخوان(اسکلت)
9. بیماری های شكم و دستگاه گوارش و جراحي عمومي
10. بیماری های بدخیم خون وانكولوژی
11. مشکلات دستگاه ادراری و تناسلی ( ارولوژی )
12. بیماری های فك ودهان ودندان
13. بیماری های چشم ومشکلات بينايی
14. مشکلات گوش و حلق و بینی
15. بیماری های قلب و عروق
16. بیماری های روماتولوژی و بافت همبند
17. انواع بیماری های عفونی

برای مشاهده لیست کامل بیماری های هر دسته اینجا را کلیک کنید

معافیت سربازی به علت مشکلات سیستم ادراری و دستگاه تناسلی

یکی از انواع بیماری هایی که منجر به معافیت پزشکی میباشد , مشکلات و بیماری های کلیه ، مجاری ادراری و تناسلی یا همان ارولوژی می باشد. بر این اساس افراد مبتلا به هر یک از 37 مورد بیماری‌های دستگاه ادراری یا تناسلی که در زیر توضیح داده شده ، میتوانند از معافیت‌های مختلف سربازی استفاده نمایند.

بند ۱: انسداد یا احتباس ادراری به دلایل عضوی یا عفونی یا فونکسیونی
الف) در صورتی که برطرف کردن انسداد امکان‌پذیر باشد، خدمات غیر رزمی
ب) در صورت عدم امکان برطرف کردن انسداد، معاف دائم
تبصره: موارد مرتبط با سنگهاي ادراري طبق بند 4 عمل می شود

بند ۲: برگشت ادرار یا ریفلاکس ادرار 

الف) اگر دو طرفی یا یک طرفه شدید باشد، معاف دائم
ب) یک طرفه و خفیف خدمات غیر رزمی

بند ۳: بیماری‌های عفونی مزمن (سلی، میکروبی، انگلی، قارچی)
الف)مزمن و عود کننده با سه نوبت يا بيشتردر هر يک از اعضاء ذيل کلیه، لگنچه، حالب ، مثانه، بیضه‌ها ، مجاري ادرار و پروستات: معاف دائم
ب) اپيديديميت و پروستاتيت مزمن : معاف از خدمات رزمي

بند ۴: سنگهاي حالب ، كليه ، پروستات ، مثانه و نفروكلسينوز:
الف) در صورتيكه هيدرونفروز درجه 3 ايجاد كرده باشد و با وجود درمان سنگ ،هيدرونفروز پايدار باشد (يكطرفه يا دو طرفه) : معاف دائم
ب) سنگهاي شاخ گوزني عمل نشده عارضه دار : معاف دائم
ج) وجود سنگهاي متعدد علامت دار همراه با هيدرونفروز خفيف : معاف از خدمات رزمي
د)سابقه وجود سنگهاي حالب يا كليه يا مثانه عمل شده بدون عارضه : معاف از خدمات رزمي
هـ )چنانچه بيمار با سنگ و هيدرونفروز مراجعه نموده و قابل درمان باشد : شش ماه معاف موقت

بند ۵: تومورهاي خوش خيم عارضه دار وعود کننده و بدخيم دستگاه ادراری و تناسلی مثل بیضه و پروستات عمل شده وعمل نشده : معاف دائم

بند ۶: بيماريهاي رتروپريتوان ، فيبروزرتروپريتوان و كيست هاي رتروپريتوان همراه با عارضه : معاف دائم

بند ۷: بيماری هاي طبي كليه :
الف)سندروم نفروتيك ، گلومرولونفريت مزمن ، پيلونفريت مزمن ، بيماريهاي كلاژن كليه ، پروتئين اوري بيش از 500 ميلي گرم و نارسائي مزمن كليه : معاف دائم
ب ) گلومرولونفريت و پيلونفريت حاد : شش ماه معاف موقّت
ج ) هماچوری اسانسيل : معاف از خدمات رزمي

بند ۸: هيدرونفروز يا اتساع لگنچه :
الف)درجه 3(يكطرفه يا دو طرفه )در صورتيكه غيرقابل درمان باشد و يا پس از درمان همراه با عارضه باشد : معاف دائم
ب ) درجه يك و بالاتر (يكطرفه يا دو طرفه ) : معاف از خدمات رزمي

بند ۹: نفركتومي یا جراحی برداشتن کلیه :
الف) يك طرفه : معاف دائم
ب) پارسيل يا پيلوپلاستي دو طرفه : معاف دائم
ج ) پارسيل يا پيلوپلاستي يک طرفه در صورت طبيعي بودن کليه ديگر : معاف از خدمات رزم

بند ۱۰: كليه نعل اسبی ، كليه اكتوپيك یا نابجا داخل لگن، اكتوپي يك طرفه (يعني هر دو كليه در يك طرف قرار گرفته باشند) : معاف دائم
تبصره ) براي دارندگان مدارك کارشناسي و بالاتر : معاف از خدمات رزمي

بند ۱۱: پتوز كليه :
الف) درجه سه : معاف دائم
ب) درجه دو : معاف از خدمات رزمی

بند ۱۲: هيپوپلازی یا ناهنجاری های مادرزادی کلیه :
الف)دو كليه و يا يك كليه به همراه عوارض و يا آپلازي و آژنزي هر يك از كليه ها : معاف دائم
ب) با عملكرد طبيعي يك طرفه و بدون علامت : معاف از خدمات رزمي

بند ۱۳:كليه ميان اسفنجی ( نوعی کیست کلیوی ) : معاف دائم

بند ۱۴: فيستول سيستم ادراری به دستگاه گوارش يا پوست غير قابل درمان : معاف دائم

بند ۱۵: نكروزكورتكس يك كليه :
الف) در صورتي كه منجر به نارسائي يا كم كاري يك كليه شده باشد : معاف دائم
ب) در ساير موارد : معاف از خدمات رزمي

بند ۱۶: پیوند کلیه معاف دائم

بند ۱۷: بيماريهای عروقي كليه مثل: آنوريسم شريان كليوي ، انفاركتوس كليه ، ترومبوز وريد كليوي ، فيستول شرياني وريدي ، آنوريسم شرياني وريدي ، تنگي شريان كليوي : معاف دائم

بند ۱۸: دوبليكاسيون یا حالب دوگانه در صورتيكه هر کدام به طور مجزا تا مثانه ادامه داشته باشد : معاف دائم
تبصره: براي دارندگان مدارك کارشناسي و بالاتر : معاف از خدمات رزمي

بند ۱۹: مگااورتر دو طرفه شديد بهمراه علائم : معاف دائم

بند ۲۰:اورتروسل یا فتق مجرای خروجی ادرار :
الف) دو طرفه اثبات شده : معاف دائم
ب) يك طرفه : معاف از خدمات رزمي

بند ۲۱: مثانه نوروژنيك یا مثانه ی عصبی اثبات شده در مراکز درمانی نظامی يا دانشگاهي معتبر : معاف دائم

بند ۲۲: سيستكتومی یا برداشتن مثانه توتال و يا پارسيل : معاف دائم

بند ۲۳: تنگی گردن مثانه بدون عارضه : معاف از خدمات رزمي

بند ۲۴: بی اختیاری ادراری : از بين رفتن قدرت انقباض گردن مثانه (به هرعلت) كه منجر به عدم کنترل ادرار شود با تأييد مراکز تخصصي نظامي يا دانشگاهي معتبر: معاف دائم

بند ۲۵: هيپوسپاديس تنه آلت یا همان جابجایی خروجی مجرای ادرار و ميان دو راه ( بجز هيپوسپادياز گلاندولار) : معاف دائم
تبصره: ‌براي دارندگان مدارك کارشناسي و بالاتر : معاف ازخدمات رزمي

بند ۲۶: اپيسپادياز : معاف دائم
تبصره: براي دارندگان مدارك کارشناسي و بالاتر : معاف ازخدمات رزمي

بند ۲۷: انواع فيستول های مجرا به تنه آلت ، ركتوم و پرينه و اسكروتوم : معاف دائم

بند ۲۸: تنگي مجرا :
الف) در صورتيكه نيازبه عمل جراحي داشته باشد و ياجهت تخليه ادراري نياز به سوندگذاري مداوم و يا مكرر (CIC)داشته باشد : معاف دائم
ب) در سايرموارد : معاف از خدمات رزمی

بند ۲۹: هيدروسل (بيضه ، طناب منوي )و كيستهای طناب منوي :
الف) در صورت عود بعداز عمل جراحي : معاف دائم
ب) ساير موارد : معاف ازخدمات رزمي
ج) نوع حجيم جهت انجام عمل جراحي : شش ماه معاف موقت

بند ۳۰: واريكوسل يكطرفه يا دو طرفه :
الف) در صورتيكه نياز به عمل جراحي داشته باشد (جهت عمل جراحي) : شش ماه معاف موقت
ب) در صورتيكه بعداز عمل عود نمايد و درجه 3 و بالاتر باشد : معاف دائم
ج) فقط در مشمولين قبل از اعزام ،عمل نشده در هر درجه اي و نيز عمل شده بدون عارضه : معاف از خدمات رزمي

بند ۳۱:  بيضه :
الف) اكتوپی و يا فقدان بيضه و آتروفی ( کوچک شدن بیضه ) شديد دو طرفه :معاف دائم
ب) آتروفي ، اكتوپي يا فقدان بيضه يكطرفه : معاف از خدمات رزمی

بند ۳۲:اپي ديديمكتومي :
الف) دو طرفه : معاف دائم
ب) يك طرفه : معاف از خدمات رزمي

بند ۳۳:  شب ادراری یا بی اختیاری ادراری در مردان با تأييد بررسيهاي پاراكلينيك (تست اوروديناميك یا نوار مثانه و ….) اثبات شده در مراکز درماني نظامي يا دانشگاهي معتبر : معاف از خدمات رزمي

بند ۳۴:  تغيير مسير ادراری با عمل جراحي : معاف دائم
تبصره: براي دارندگان مدارك کارشناسي و بالاتر : معاف از خدمات رزمي

بند ۳۵: اپيديديميت مزمن : معاف از خدمات رزمي

بند ۳۶: كليه پلي كيستيك به همراه عوارض و يا ساير بيماريهاي كليوی : معاف دائم

بند ۳۷: مشمولين پزشک که از سلامتي کامل در خصوص هر يک از بيماريهاي فوق برخوردار نباشند (بيماري آنان در حد معافيت دائم باشد) ليکن قادر به طبابت در نيروهاي مسلح باشند : معاف از خدمات سنگين

بند ۳۸: ساير بيماريها :
الف) ساير بيماريهاي موضوع اين بخش که منطبق با دسته دوم ماده 2 آيين نامه مي باشند : معاف از خدمات رزمي
ب) ساير بيماريهاي موضوع اين بخش که منطبق با دسته سوم ماده 2 آيين نامه مي باشند : شش ماه معاف موقت
ج) ساير بيماريهاي موضوع اين بخش که منطبق با دسته چهارم ماده 2 آيين نامه مي باشند : معاف دائم

نحوه دریافت معافیت پزشکی

در صورتی که فرد دارای مشکلاتی مثل بیماری های جسمی یا فیزیکی که در بالا ذکر شد و یا ذهنی باشند، می توانند برای دریافت کارت معافیت از خدمت اقدام کند.
این امر پس از انجام معاینات لازم توسط پزشکان مورد تایید نیروهای مسلح و تایید بیماری فرد از طرف آن ها انجام می پذیرد. لازم به ذکر است که مدارک پزشکی فرد نیز باید مورد تایید کمیسیون پزشکی سازمان نظام وظیفه قرار بگیرد. 

مراحل تشکیل پرونده و گرفتن معافیت پزشکی

در این بخش مراحل اینکه چگونه کارت معافیت پزشکی سربازی بگیرید را توضیح دادیم :

1. . دريافت دفترچه راهنماي خدمت وظيفه عمومي از دفاتر خدمات الكترونيك انتظامي (پلیس+10)بمنظور تنظيم و تكميل مدارك مورد نياز .
2. مراجعه به یکی از پزشکان معاین اولیه و تکمیل برگه معاینه اولیه توسط پزشک.
3. قبل از مراجعه به نزد پزشک معاین اولیه می بایست ابتدا برگه خود اظهاری سوابق بیماری مشمول که در پشت برگ معاینه اولیه قرار دارد را به دقت تکمیل و آن را به پزشک ارایه نمایند.
4. ثبت درخواست در سيستم توسط كاربر پليس +‌10و عودت کلیه مدارک به مشمول جهت نگهداری و ارایه به شورای پزشکی .
5. ارسال برگ معرفي به بيمارستان از طريق پست به آدرس مشمول.
6. مراجعه فرد به بيمارستان جهت انجام معاينات تخصصي.
7. ارسال جوابيه بيمارستان (‌نظريه تخصصي ) به حوزه رسيدگي كننده.
8. ارسال دعوتنامه به آدرس مشمول جهت حضور در شوراي پزشكي.
9. برگزاري جلسه شوراي پزشكي .
10. در صورتي كه شخص معاف دائم شناخته شود از كارت معافيت برخوردار شده و در صورتي كه سرباز يا معاف از رزم شناخته شود برگ آماده بخدمت براي وي صادر و ارسال ميگردد .

تبصره: مشمولاني كه داراي نقص عضو يا بيماريهاي قابل مشاهده مي باشند نيازي به مراجعه به بيمارستان نخواهند داشت.

مدارک مورد نیاز برای انواع معافیت پزشکی

• برگ وضعیت مشمولان(برگه شماره1 ).
• تکمیل برگ معاینه اولیه مشمولان توسط پزشک معاین اولیه (برگه شماره2).
• تکمیل برگ واکسیناسیون( برگه شماره 5).
• تصویر و اصل کارت ملی مشمول.
• اصل وتصویرکلیه صفحات شناسنامه عکسدارمشمول.
• اصل وتصویرآخرین مدرك تحصیلی یاگواهی فراغت از تحصیل.
• افتتاح حساب عابربانک سپه ودرج شماره حساب دربرگ شماره یک(ویژه متقاضیان اعزام،معافیت پزشکی وکفالت).
• یک قطعه عکس رنگي 4×3 تمام رخ زمينه سفيد مشمول (علاوه بر عکس های الصاقی به برگه ها).