واریکوسلکتومی یک درمان جراحی برای برداشتن وریدها و رگ های متورم یا ملتهب (که واریکوسل نیز نامیده می شود) در داخل کیسه بیضه است. در حالی که واریکوسلکتومی به صورت سنتی و از طریق جراحی باز انجام می شد، امروزه درمان های بهتر و محافظه کارانه تری مانند واریکوسلکتومی لاپاراسکوپی و واریکوسلکتومی میکروسکوپی رایج شده است.

واریکوسل چیست؟

واریکوسل مجموعه ای از زگ ها وریدهای ملتهب یا متورم (واریس) در داخل کیسه بیضه است. به طور کلی به دلیل ناهنجاری های دریچه ای در وریدهای کیسه بیضه رخ می دهد که منجر به جریان خون نامنظم و تجمع خون در سیاهرگ ها می شود.

واریکوسل جریان خون به بقیه دستگاه تناسلی شما را محدود می کند و این وضعیت سبب می شود که خون نتواند از طریق وریدها به قلب بازگردد. در نتیجه خون در کیسه بیضه جمع شده و سیاهرگ ها به صورت غیر طبیعی بزرگ می شوند. واریکوسل با کاهش تعداد اسپرم می تواند موجب ناباروری و آسیب دائمی به بیضه ها شود که به عنوان آتروفی بیضه نیز شناخته می شود. 

درجات شدت واریکوسل چیست؟

بر اساس نتایج معاینات فیزیکی، درجات مختلف شدت واریکوسل عبارتند از:

درجه 1: در واریکوسل درجه 1 رگ هایی که دارای مشکل هستند، قابل مشاهده نیستند. در این درجه از واریکوسل پزشک از مانور والسالوا که در حقیقت یک تمرین تنفسی برای شناسایی رگ های مشکل ساز در آقایان است، استفاده می کند.

درجه 2: در واریکوسل درجه 2، در حالت ایستاده حتی بدون مانور والسالوا به راحتی قابل مشاهده و قابل لمس است. ممکن است هیچ درد یا ناراحتی وجود نداشته باشد.

درجه 3: واریکوسل درجه 3 در تمام وضعیت ها به راحتی قابل مشاهده و قابل لمس است و باعث ایجاد مشکلاتی مانند آتروفی بیضه، درد کیسه بیضه، آزواسپرمی و غیره می شود.

چه کسانی به واریکوسلکتومی نیاز دارند؟

واریکوسل از دسته بیماری های شایع می باشد به گونه ای که در حدود 15٪ از مردان بالغ و 20٪ از نوجوانان پسر رخ می دهد. معمولاً واریکوسل در نوجوانان در دوران بلوغ رخ می دهد، اما اغلب واریکوسل هایی که در این دوران ایجاد می شوند، پس از مدتی خود به خود برطرف می شوند و نیازی به جراحی ندارند.

در صورتی که دارای شرایط زیر هستید، می توانید کاندید عمل جراحی واریکوسلکتومی باشید؛

• به دلیل واریکوسل درد شدیدی در کیسه بیضه دارید؛ در حالی که واریکوسل معمولاً بدون علامت است و معمولاً هیچ درد یا ناراحتی ایجاد نمی کند، گاهی اوقات می تواند منجر به درد و ناراحتی شدید شود.  
• ناباروری؛ جدی ترین مشکل مربوط به واریکوسل درمان نشده آتروفی بیضه است. اگر بیضه ها برای مدت طولانی جریان خون مناسبی نداشته باشند، می تواند منجر به آسیب دائمی به بیضه ها شود. 
• شما علائم کاهش تولید تستوسترون مانند افزایش وزن، کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، تولید کم منی، ریزش مو و غیره را تجربه می کنید.
• رشد بیضه در کودکان یا نوجوانان کند است.
• شما یک واریکوسل بزرگ دارید که باعث مشکلات زیبایی شده است.

انواع واریکوسلکتومی

انواع روش های واریکوسلکتومی بر اساس درجه شدت واریکوسل عبارتند از:

• واریکوسلکتومی باز: یک عمل جراحی باز است که در آن جراح برشی بر روی کیسه بیضه، کشاله ران یا پایین شکم ایجاد می کند تا رگ های خونی واریسی را پیدا کرده و ببندد.
• واریکوسلکتومی لاپاراسکوپی: این روش با ایجاد برش های کوچک در قسمت تحتانی شکم(کیسه بیضه) انجام می شود که از طریق آن یک لاپاراسکوپ برای مشاهده و برداشتن واریکوسل وارد شکاف می شود. این روش سرپایی است و حدود 30 تا 40 دقیقه طول می کشد.
• واریکوسلکتومی میکروسکوپی: این روش مشابه جراحی لاپاراسکوپی است. اما برش روی کیسه بیضه ایجاد می شود و به جای لاپاراسکوپ با استفاده از میکروسکوپ رگ های واریسی شناسایی و از رگ های طبیعی تشخیص داده می شود. 

روش جراحی لاپاراسکوپی و میکروسکوپی اگرچه کمی پیچیده است، اما در مقایسه با جراحی باز دارای عوارض کمتری است. همچنین یک روش سرپایی است و حدود 2-3 ساعت طول می کشد تا تکمیل شود.

بر اساس محل برش، انواع واریکوسلکتومی عبارتند از:

• بستن رتروپریتونال بالا
• بستن اینگوینال
• بستن ساب اینگوینال

آزمایش و تست های تشخیصی قبل از واریکوسلکتومی چیست؟

• سابقه پزشکی و معاینه عمومی: قبل از جراحی، جراح سابقه پزشکی شما را جمع آوری می کند و آزمایش های تشخیصی را انجام می دهد تا متوجه شود که آیا شما به بیماری مزمن یا سیستمیک مبتلا هستید یا خیر. آزمایشات تشخیصی قبل از واریکوسلکتومی عبارتند از: آزمایش خون، نوار قلب، آزمایش ادرار، رادیولوژی قفسه سینه و غیره. هنگامی که برای جراحی مناسب تشخیص داده شدید، جراح شروع به تهیه برنامه درمانی شما می کند.
• معاینه فیزیکی: معاینه فیزیکی برای ارزیابی شدت واریکوسل و نهایی کردن نوع روش جراحی که باید انجام شود. به طور کلی، ارزیابی واریکوسل در حالت خوابیده دشوار است، بنابراین زمانی که بیمار در وضعیت ایستاده است ارزیابی می شود. معاینه فیزیکی واریکوسل از طریق مانور والسالوا انجام می شود. مانور والسالوا یک روش تنفسی است که به کاهش ضربان قلب و جریان خون در رگ ها کمک می کند. در این روش از بیمار خواسته می شود در حالی که بینی او را محکم گرفته است، از طریق دهان نفس خود را به شدت بیرون بیاورد. این فرایند با ایجاد یک فشار قوی، قلب را تحریک کرده وو آن را مجبور می کند که ضربان خود را کند کند. 

• سونوگرافی داپلر کیسه بیضه: سونوگرافی داپلر برای تعیین میزان گشاد شدن وریدها برای تعیین دوره نهایی درمان انجام می شود.
• سی تی اسکن یا ام آر آی: در صورتی که سونوگرافی واضح نباشد، سی تی اسکن یا ام آر آی برای به دست آوردن تصاویر بهتر از وریدهای واریسی انجام می شود.

آماده شدن برای جراحی واریکوسلکتومی

قبل از عمل جراحی، به جراح خود اطلاع دهید که آیا دارو یا مکملی مصرف می کنید. اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، ممکن است مجبور شوید حداقل چند روز قبل از جراحی آن را متوقف کنید تا خطر خونریزی در طول جراحی کاهش یابد.

علاوه بر این ممکن است از شما خواسته شود حداقل 8 تا 12 ساعت قبل از جراحی از خوردن هر گونه غذا یا نوشیدنی خودداری کنید. همچنین شما باید برای این جراحی یک نفر همراه داشته باشید تا پس از از جراحی، شما را به خانه تان برساند.

جراحی واریکوسلکتومی چگونه است؟

واریکوسلکتومی به طور کلی به عنوان یک روش سرپایی تحت بیهوشی عمومی یا نخاعی بر اساس ترجیح جراح و بیمار انجام می شود. رایج ترین روش واریکوسلکتومی که امروزه انجام می شود واریکوسلکتومی لاپاراسکوپی است. 

روش لاپاراسکوپی واریکوسلکتومی به شرح زیر است:

• جراح چندین برش کوچک در قسمت پایین شکم شما ایجاد می کند. از طریق یکی از این برش ها، یک لاپاروسکوپ کوچک (دوربین) برای شناسایی ساختارهای داخلی وارد می شود.
• از لاپاراسکوپ برای پر کردن داخل شکم با گاز استفاده می شود تا فضای بیشتری برای این عمل ایجاد شود.
• از طریق بریدگی‌های دیگر، ابزارهای جراحی برای بریدن و بستن رگ‌های واریسی وارد شکاف می شود. هنگامی که رگ ها برداشته می شوند، انتهای رگ ها از طریق گیره های کوچک یا از طریق کوتریزاسیون بسته می شوند.
• تمام ابزارهای جراحی برداشته می شوند و برش ها یا بخیه زده می شوند یا با منگنه بسته می شوند.

بخیه ها و یا منگنه ها معمولاً در عرض 1 تا 2 هفته پس از جراحی، زمانی که برش ها به اندازه کافی بهبود یافتند، برداشته می شوند.

پزشک شما ممکن است طی 3 تا 4 ماه پس از جراحی، تجزیه و تحلیل مایع منی را انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که شما به درستی بهبود می‌یابید.

مدت زمان بهبودی پس از جراحی واریکوسلکتومی

پس از اتمام عمل، ممکن است به مدت 2 تا 3 ساعت در اتاق ریکاوری تحت نظر باشید. اگر هیچ عارضه ای وجود نداشته باشد، می توانید بلافاصله به خانه بروید. اکثر مردان می توانند در عرض چند روز پس از جراحی شروع به کار کنند، به خصوص اگر شغل کارمندی و پشت میز داشته باشند. 

با این حال، بسته به نوع جراحی و شدت بیماری، بهبودی کامل ممکن است حداقل 3 تا 6 هفته طول بکشد. ممکن است به مدت 3 تا 4 هفته درد و تورم خفیف بعد از عمل در کشاله ران وجود داشته باشد، اما می توان به راحتی با داروهای مسکن آن را برطرف کرد.

چه عواملی به بهبود پس از واریکوسلکتومی کمک می کند؟

پس از ترخیص، می توانید نکات زیر را برای بهبود سریعتر مدنظر داشته باشید؛

• محل برش ها را خشک نگه دارید. در صورت مشاهده علائم عفونت مانند قرمزی، ترشح، تب و غیره فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
• حداقل 2 تا 3 هفته پس از جراحی از انجام فعالیت های سنگین و ورزش خودداری کنید.
• داروهای خود را طبق دستور پزشک بدون حتی یک بار قطع کردن، مصرف کنید.
• برای کاهش تورم یک کیسه یخ را حداقل به مدت 10 دقیقه چند بار در روز روی کیسه بیضه خود قرار دهید.
• حداقل تا 2 هفته پس از جراحی هیچ رابطه جنسی نداشته باشید.
• تا زمانی که برش ها ترمیم و بسته نشده اند، شنا نکنید، حمام نکنید یا فعالیتی که شامل غوطه ور کردن کیسه بیضه در آب است را انجام ندهید.
• رژیم غذایی خود را برای جلوگیری از یبوست و زور زدن هنگام مدفوع مدیریت کنید. اگر در دفع مدفوع مشکل دارید، بهتر است از نرم کننده مدفوع یا شل کننده عضلات استفاده کنید.

عوارض مرتبط با روش های واریکوسلکتومی چیست؟

اگرچه واریکوسلکتومی یک روش نسبتاً ایمن است، اما درست مانند سایر روش های جراحی، می تواند با برخی از خطرات و عوارض مانند:

• خونریزی
• عفونت
• لخته شدن خون در وریدهای پا
• هیدروسل (جمع شدن مایع در واریکوسل)
• مشکل در تخلیه مثانه/انسداد مثانه
• آسیب به بیضه
• آتروفی بیضه
• درد مزمن
• عود واریکوسل

چنانچه دارای یکی از علائم زیر هستید، فوراً باید به پزشک مراجعه نمایید. این علائم عبارتند از:

• ترشح از برش ها
• تب بیش از 100.4 درجه فارنهایت
• درد و تورم دائمی که با داروها/ کیسه های یخ و غیره تسکین نمی یابد.
• درد و تورم در پاها
• حالت تهوع و استفراغ مداوم

واریکوسلکتومی چه تاثیری بر باروری دارد؟

به طور کلی، واریکوسلکتومی برای بهبود باروری از طریق برداشتن واریکوسل و بازگرداندن جریان خون به کیسه بیضه انجام می شود. با بهبود جریان خون، تولید اسپرم و تستوسترون بهبود می یابد. برای ارزیابی مناسب بهبود باروری پس از جراحی، پزشک هر 2 تا 3 هفته یک بار به مدت حداقل 3 ماه، تجزیه و تحلیل اسپرم را به طور منظم انجام می دهد.