سرطان پروستات، علت، علائم و درمان

سرطان پروستات چیست؟

پروستات غده کوچکی در مردان است که در پایین شکم و زیر مثانه قرار دارد که مجرای ادراری را احاطه کرده است. عملکرد پروستات توسط هورمون تستوسترون کنترل می گردد. علاوه بر این، مایع منی که ماده ای حاوی اسپرم است که در هنگام انزال از مجرای ادرار خارج می شود، نیز توسط پروستات تولید می گردد.

رشد غیر طبیعی و بدخیم سلولی (تومور) در پروستات منجر به ابتلا به سرطان پروستات می گردد که این سرطان از رایج ترین سرطان ها در میان مردان می باشد و می تواند به سایر نواحی بدن سرایت کند. 

انواع سرطان پروستات

سرطان پروستات بر اساس سرعت رشد به 2 نوع زیر طبقه بندی می شود:

1. تهاجمی، یا به سرعت در حال رشد
2. غیر تهاجمی یا با رشد کند

سرطان غیر تهاجمی پروستات، تومور به کندی رشد می کند. اما در سرطان تهاجمی، تومور می تواند بیش از حد رشد کند و به سایر نواحی بدن مانند استخوان ها گسترش یابد و به سرطان متاستاتیک تبدیل شود .

علت سرطان پروستات

هیچ دلیل و علت شناخته شده و مشخصی برای سرطان پروستات وجود ندارد، ولی عواملی مانند سابقه خانوادگی یا بالا رفتن سن ممکن است احتمال ابتلا به آن را افزایش دهد. به طور کلی عواملی که می توانند احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش دهند، عبارتند از:

• افزایش سن، 50 سال یا بیشتر
• سابقه خانوادگی سرطان پروستات
• چاقی
• تغییرات ژنتیکی
• رژیم غذایی نامناسب
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

علائم سرطان پروستات

برخی از انواع سرطان پروستات غیر تهاجمی هستند، بنابراین ممکن است علائمی نداشته باشید.  علاوه بر این، سایر بیماری ها می توانند برخی از علائم سرطان پروستات مانند هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) را ایجاد کنند. با این حال، سرطان پیشرفته پروستات اغلب علائم ایجاد می کند که این علائم عبارت است از: مشکلات ادراری، مشکلات جنسی و درد و بی حسی.

مشکلات ادراری

مشکلات ادراری از علائم رایج سرطان پروستات هستند؛ چرا که پروستات در زیر مثانه قرار دارد و مجرای ادرار را احاطه کرده است. به همین، اگر تومور روی غده پروستات رشد کند، می تواند به مثانه یا مجرای ادرار فشار بیاورد و مشکلاتی را ایجاد کند.

مشکلات ادراری می تواند شامل موارد زیر باشد:

• نیاز مکرر به ادرار کردن
• جریان ادرار کندتر یا ضعیف تر از حالت عادی است
• خونریزی هنگام ادرار کردن

مشکلات جنسی

اختلال نعوظ یکی از علائم سرطان پروستات می باشد که باعث می شود فرد بیمار در رسیدن به نعوظ و حفظ آن ناتوان باشد.

وجود خون در مایع منی پس از انزال نیز می تواند از علائم سرطان پروستات باشد.

درد و بی حسی

فرد بیمار ممکن است دچار ضعف یا بی حسی در پاها شود. همچنین اگر سرطان گسترش یابد و باعث فشار بر نخاع شود، ممکن است فرد کنترل مثانه و روده خود را از دست بدهد .

تشخیص زودهنگام سرطان پروستات

یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص سرطان قبل از ظاهر شدن علائم، انجام آزمایش غربالگری است. هر چه زودتر سرطان را پیدا کنید، درمان آن آسان تر خواهد بود.

• PSA یا آنتی ژن اختصاصی پروستات؛ یک آزمایش خون است که تعداد پروتئین های پروستات را در خون شما اندازه گیری می کند. اگر سطح آن بالا باشد، ممکن است نشان دهنده سرطان پروستات باشد.آزمایش PSA ابزار مفیدی برای پزشک شماست تا بررسی کند که آیا سطح PSA شما ممکن است نشان دهنده سرطان پروستات باشد یا خیر.
• آزمون دیجیتال رکتوم (DRE)؛ هنگامی که تحت این آزمون قرار می گیرید، پزشک با دستکش و انگشت روغن کاری را داخل راست روده شما قرار می دهد تا هرگونه برآمدگی، سفت شدن یا بزرگ شدن ناحیه پروستات را احساس کند. از آنجایی که سرطان پروستات اغلب از پشت غده شروع می شود، ممکن است با استفاده از این روش تشخیص داده شود. اگرچه این روش به اندازه آزمایش PSA موثر نیست، اما در مردانی که سطح PSA متوسطی دارند موثر است.
• تصویربرداری پروستات؛ پزشک با استفاده از تصویربرداری پیشرفته، مانند ام آر آی یا سونوگرافی ، می تواند سرطان پروستات را تشخیص دهد.
• بیوپسی پروستات؛ پزشک در معاینه مشکوک به سرطان یا وقتی که سطح PSA بالاست، ممکن است بیوپسی پروستات را برای بیمار تجویز کند. در طول بیوپسی، پزشک نمونه کوچکی از بافت پروستات بیمار را برای تجزیه و تحلیل سلول ها بر میدارد. بیوپسی به تشخیص سرطانی بودن سلول ها و همچنین سرعت گسترش و رشد آن ها از طریق امتیاز گلیسون کمک می کند.
• نمره گلیسون؛ پزشک ارولوژی از این امتیاز برای طبقه بندی درجه سلول های سرطانی پروستات استفاده می کند. درجه به این معنی است که چند سلول غیر طبیعی شبیه سرطان هستند و رشد آنها تا چه اندازه ای تهاجمی به نظر می رسد. نمره گلیسون کمتر از 6 به این معنی است که سلول ها علائم سرطان را نشان نمی دهند، بنابراین خطر ابتلا به آن کم است. اگر این نمره 7 یا بالاتر باشد، پزشک نمره گلیسون و سطح PSA را برای ارزیابی سلول ها بررسی می کند. به عنوان مثال، نمره گلیسون 7، با سطح PSA بین 10 تا 20 نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL)، به این معنی است که سلول ها سرطانی است، اما سرطان احتمالا غیر تهاجمی است و سلول ها رشد کندی دارند. نمره گلیسون 8 یا بالاتر نشان دهنده تومور پیشرفته با سطح PSA بیشتر از 20 نانوگرم در میلی لیتر است. این بدان معناست که خطر ابتلا به سرطان تهاجمی بیشتر است.

درمان سرطان پروستات

پزشکان ارولوژی بر اساس سن، وضعیت سلامتی و مرحله پیشرفت سرطان، یک برنامه درمانی مناسب برای بیمار تجویز می کند.

درمان سرطان پروستات غیر تهاجمی

اگر سرطان غیر تهاجمی باشد، پزشک ممکن است نظارت فعال را برای بیمار تجویز نماید. نظارت فعال بر سرطان پروستات بدین معناست که درمان به تعویق می افتد، اما برای نظارت بر سرطان به طور منظم بیمار توسط پزشک معاینه می شود.

در نظارت فعال، PSA بیمار هر 6 ماه یکبار بررسی می شود و DRE یا آزمون دیجیتال رکتوم به صورت سالانه انجام می گیرد. علاوه بر این، ممکن است پزشک یک بیوپسی و تصویربرداری مجدد را در 1 تا 3 سال پس از تشخیص اولیه انجام دهند.

پزشک با بررسی مداوم علائم، تصمیم می گیرد که به درمان نیاز است یا خیر.

درمان سرطان پروستات تهاجمی

پزشکان ارولوژی برای درمان این نوع سرطان، ممکن است از هر یک از روش های زیر استفاده نمایند:

• عمل جراحی
• تابش پرتو خارجی
• سرما درمانی
• هورمون درمانی
• شیمی درمانی
• رادیوسرجری استریوتاکتیک
• ایمونوتراپی

پروستاتکتومی یا جراحی برداشتن پروستات

پروستاتکتومی یک روش جراحی است که در آن بخشی یا تمام غده پروستات بیمار را برمی دارند. به عنوان مثال، اگر هنوز سرطان به خارج از غدد پروستات گسترش نیافته باشد، پزشک ممکن است به شما پیشنهاد کند که پروستاتکتومی رادیکال انجام دهید که کل پروستات را خارج می کند.

انواع مختلفی از عمل های جراحی پروستاتکتومی رادیکال وجود دارد. برخی از آن ها باز هستند که در آن برش بزرگی در قسمت پایین شکم بیمار ایجاد می شود. اما برخی دیگر از این جراحی ها لاپاراسکوپی هستند که چندین برش کوچکتر در معده ایجاد می شود.

پیشگیری از سرطان پروستات

اگر چه عواملی مانند سن و سابقه خانوادگی قابل کنترل نیستند، اما می توان با مدیریت عوامل دیگر مانند ترک سیگار، خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش داد. رژیم غذایی و ورزش نیز از دیگر عواملی هستند که می توانند احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهند.

1)رژیم غذایی

برخی غذاها ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک کنند، مانند رژیم های غذایی با مقادیر کم لبنیات و کلسیم. برخی از مواد غذایی که می توانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهند، عبارتند از:

• سبزیجات چلیپایی مانند کلم بروکلی، کلم بروکسل و کلم پیچ
• ماهی
• سویا
• روغن هایی که حاوی اسیدهای چرب امگا 3 هستند، مانند روغن زیتون

2)ورزش

ورزش می تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان پیشرفته پروستات و مرگ بر اثر سرطان کمک کند.

طی بررسی هایی که توسط پزشکان انجام شده است، چاقی می تواند احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد. از این رو ورزش با کاهش وزن به کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک می کند.

سخن پایانی

با افزایش سن در مردان، احتمال ابتلا به سرطان پروستات نیز افزایش می یابد؛ اما اگر این سرطان به موقع تشخیص داده شود، می توان آن را درمان کرد. از این رو مهم است که مردان با افزایش سن تحت نظر یک پزشک ارولوژی باشند.

اگر علائمی دارید که فکر می کنید ممکن است سرطان پروستات باشد، فورا با پزشک خود صحبت کنید. همچنین حتی در صورت که علائمی ندارید، نیز یک سبک زندگی سالم را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات داشته باشید.